بیابان به نظر ما عبارت از منطقه ای بی نهایت داغ و پر حرارت می باشد. واقعیت هم این است که بیشتر بیابان های مشهور جهان سرزمین هایی هستند که از شدت حرارت در گرماسنج اختلال ایجاد کرده و خورشید بی رحمانه بر آنها می تابد.
ولی این نباید بدان معنی باشد که بیابان الزاما” باید جایی باشد که همیشه گرم و پر حرارت است. حال اجازه دهید تا بیابان را تعریف کنیم تا ببینیم که بیابان همیشه یک جای گرم نیست. بیابان عبارت از منطقه ای است که فقط طور خاصی از زندگی می تواند در آن وجود داشته باشد زیرا همواره با کمبود رطوبت مواجه می باشد.
در یک بیابان داغ آب به اندازه کافی وجود ندارد بنابراین تعریف مذکور عین واقعیت است، لکن منطقه ای را در نظر بگیرید که در آن کلیه آبها یخ بسته و منجمد شده و نباتات و درختان نمی توانند از آب استفاده کنند. این موضوع هم از نظر تعریف قانع کننده می باشد یعنی در این حالت، تنها انجماد و یخ بندان است که بیابان را تبدیل به صحرایی سرد و بی آب می سازد. پس می بینیم که بیابان سرد هم وجود دارد.
برای مثال، آیا می دانستید که بیشتر زمینهای قطبی را در حقیقت بیابان تشکیل داده است؟
در این مناطق میزان بارندگی در سال کمتر از 15 اینچ بوده و بیشتر این مناطق منجمد هستند، بنابراین کاملا” شایسته است که این نوع منطقه نیز بیابان خوانده شود. صحرای خشک گبی در قلب آسیا در ایام زمستان بی نهایت سرد و طاقت فرسا می باشد.
بیشتر بیابان های خشک و گرم در دو منطقه کمربندی در اطراف کره زمین و درست در شمال و در جنوب خط استوا واقع شده اند . این صحاری در اثر فشار زیاد اتمسفر که در این مناطق وجود دارد و از باریدن باران نیز جلوگیری می کند، پدید آمده اند.
سایر بیابان ها که به فاصله دورتری از خط استوا قرار دارند، بیابانهای «سایه باران» می باشند. این نام بدین علت به آنها داده شده که حصار کوههای اطراف این بیابان ها باعث ریزش باران در سمت دریا شده ولی نقاط داخلی را خشک و بی باران می گذارد.
رودخانه های بزرگ در بیابانها و صحراها بوجود نمی آیند لیکن ممکن است که در مناطق مرطوب تر رودخانه ای جریان پیدا کرده و پس از عبور از بیابانهای وسیع به دریا بریزد. برای مثال، رودخانه نیل در منطقه صحرایی بیابان مشهور افریقا جریان دارد و یا رودخانه کلورادو در ایالات متحده امریکا که آنهم در سر راه خود از یک منطقه بیابانی عبور می کند.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 1