گاهی مطلبی، موضوع داستان جالبی می شود و روزنامه ها نیز به همین دلیل آن را می پرورند و با آب و تاب حکایتش می کنند. پیش گویی وضع هوا به وسیله ی موش خرما یکی از همین داستانها به شمار می رود.
البته این پندار از قدیم وجود داشته که موش خرما قادر است چگونگی وضع هوا را پیش بینی کند. این حیوان تمام فصل زمستان را در خواب بسر می برد و خواب طولانی زمستانیش شهرت فراوان یافته.
عده ای از قدیم بر این عقیده بودند که موش خرما در روز دوم فوریه (13 بهمن) از سوراخ خود بیرون می آید. از این رو، آن روز را روز موش خرما می نامیدند.
مردم می گفتند که چون موش در آن روز از لانه اش بیرون می آید نخست به منظره ی اطراف خود نگاه می کند. اگر هوا ابری باشد و سایه ی خود را نتواند روی زمین ببیند، دیگر به لانه اش باز نمی گردد. این خود نشانه ی خوبی است و بر ملایم بودن هوا تا آخر زمستان دلالت می کند.
اما اگر هوا آفتابی باشد و موش خرما سایه ی خود را نقش بر زمین ببیند، فوری به لانه اش باز می گردد تا خواب زمستانی خود را از سر بگیرد. اگر چنین چیزی روی بدهد دلیل آن است که هوا تا شش هفته ی دیگر یا بیشتر سرد باقی خواهد ماند.
با آنکه بیشتر مردم چنین باوری را درباره ی موش خرما ندارند ولی به هر حال این گونه مطالب برای روزنامه نویس ها سوژه ی خوبی برای یک داستان می تواند باشد. ولی اگر راستش را بخواهید هرگز دلیلی بر توانایی موش خرما وجود ندارد که بتواند وضع هوا را پیش بینی کند. در این حیوان اصلا” چنین استعدادی نهفته نشده است.
از این گذشته، این سخن نیز درست نیست که گفته اند موش خرما همیشه روز دوم فوریه از سوراخ بیرون می آید. چرا که این حیوان گاهی زودتر و گاهی هم دیرتر از لانه ی خود بیرون آمده است. جالب آنکه برخی از خبرنگاران در روز دوم فوریه به زور او را از لانه اش بیرون کشیده اند تا موفق به گرفتن عکسی بشوند و سپس از روی آن ماجرا و داستان بسازند. به هر حال اگر هوا همچنان سرد باشد، موش خرما هرگز از لانه اش بیرون نخواهد آمد.
چنین افسانه ای نخست در اروپا درباره ی خارپشت یا جوجه تیغی رایج بود. ولی مهاجرانی که به امریکا سفر کردند نظیر آن را درباره ی موش خرما هم بافتند.
افسانه ی مشابهی نیز درباره ی خرس ها در کشور مجارستان هنوز رواج دارد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3
