به طور کلی منظور از واژه تعلیم و تربیت رعایت برخی اصول در زندگی اجتماعی است تا از برخوردها جلوگیری و مانع از رنجش، عصبانیت و تحریک احساسات دیگران شود و برعکس به طور غیرمستقیم حس عزت نفس انسان را مورد ستایش قرار دهد.
مجموعه ای از اصول شایستگی که براساس ملاحظاتی دقیق تدوین شده باشد، می تواند قوانین مربوط به تعلیم و تربیت را برشمارد و علل و چگونگی وضع آن را تشریح کند.
از طرف دیگر میتوان به آدابی اشاره کرد که امروزه کاملا از رونق افتاده است. مانند رسوم قدیم درباری، دستبوسی و روش های دیگر ادای احترام که در عین قدیمی بودن، نکاتی جالب و ارزنده دارد. به هر حال بهتر است کتاب های مربوط به اصول و آداب ترتیب را نادیده نگیریم و از آنها استفاده کنیم.
شخص مودب حتی اگر از ابتدایی ترین اصول تعلیم و تربیت بی بهره باشد باز میتواند به واسطه ذات با نزاکتی که در وجودش است در اجتماع ، جذابیت قابل توجهی کسب کند.
مثلا سعی میکند نواقص دیگران را نادیده بگیرد، زخم زبان و درشتی سخنان دیگران را کم اهمیت تلقی کند و به تحریک افراد ناراضی پاسخ ندهد. به این ترتیب جذابیتی در او ایجاد شده و در رام کردن دیگران اثر مثبتی دارد.
ادب و نزاکت در نفوذ شخصی نقش بسیار مهمی ایفا میکند. شوپنهاور (فیلسوف آلمانی) در این مورد گفته است:
همانطور که موم سفت و سخت در اثر اندک حرارتی نرم میشود و شما میتوانید آن را به هر شکلی که بخواهید در بیاورید، با ادب و نزاکت نیز میتوانید سرسخت ترین دشمنان خود را رام کنید و مانند موم آنها را در دست بگیرید.
شوپنهاور همچنین مظاهر ادب و نزاکت را به سکه های قلب تشبیه میکند و معتقد است که ذخیره آنها دور از عقل و منطق است. انسان خردمند چون میداند که این سکه ها ارزش مادی ندارند، آنها را با بلندنظری و بذل و بخشش استفاده میکند.
رعایت نزاکت و ادب به هیچ وجه مستلزم آن نیست که شما کردار و تصمیم های خود را زیر نفوذ گفتار و اراده دیگران قرار دهید. ادای ادب مبنی بر آن است که از ابراز خضونت در رد افکار دیگران بپرهیزید و این امر به هیچ وجه مستلزم آن نیست که برای مخالفت خود حساب پس بدهید یا دلایل مخالفت خود را برای دیگران اثبات کنید.
تربیت شما باید بیشتر به خودتان خدمت کند و در موفقیت و شهرت شما سهیم باشد. ادب و نزاکت شما در همه موارد رنجشی را که ممکن است از برخورد و مخالفت مستقیم ناشی شود، کاهش میدهد و جدیتی که در رفتار و گفتار خود نشان میدهید حس احترام و توجه بیشتری را معطوف به شما میکند.
منبع: کتاب مانیتیسم شخصی – اثر پل ژاگو
