در سال 1948 مجمع عمومی سازمان ملل متحد اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب نمود. به موجب آن برای اولین بار در تاریخ مرکزی بین المللی مسئولیت حفظ و رعایت حقوق بشر را قبول نمود و آنرا منشور یا برنامه عمل خود قرار داد.
اعلامیه جهانی حقوق بشر محصول تلاش همه آزادیخواهان جهان می باشد. این اعلامیه شامل 30 ماده ای است و دلالت بر این امر که انسانها اگر چه از نظر رنگ پوست، نوع جنسیت و نژاد، زبانی که با آن تکلم می کنند و مذهبی را که به آن اعتقاد دارند، با هم تفاوت دارند، ولی همه آنها آزاد بدنیا آمده اند و هیچکس نباید حقوق انسانی اش پایمال شود.
انسانها از آغاز تولد حق زیستن و زندگی کردن را نیز به همراه دارند و بدین جهت باید از شغل و کاری مناسب بهره مند گردند، مدرسه و تعلیم و تربیت برای آنها مهیا باشد، شرایط بهداشتی و رفاهی داشته باشند. بتوانند در کنار کار روزانه، ساعاتی را هم نیز به تفریح و استراحت بگذرانند. در ازدواج کردن حق انتخاب داشته باشند تا کانون خانوادگی گرمی تشکیل بدهند.
حقوقی را که در بالا به آن اشاره نمودیم بخشی از حقوق اقتصادی _ اجتماعی و فرهنگی انسانهاست. ما از حقوق دیگری نیز برخورداریم که به آن حقوق سیاسی و مدنی می گویند. مثلا” ما حق داریم که در حکومت کشورمان شرکت نماییم. خوب حتما” خواهید پرسید که چگونه امکان دارد که 40 میلیون نفر در حکومت شرکت کنند؟
پاسخ این است که ما از طریق انتخاب نمایندگان صالح و قابل اعتماد خود و کنترل و نظارت بر چگونگی کار آنها در پیشرفت امور زندگی خود و جامعه مان شریک می گردیم. می دانیم که در گوشه و کنار این دنیای بزرگ انسانها با افکار و عقاید متفاوت و یا مذاهب گوناگون زندگی می کنند. از این بابت هیچکس را نباید به جرم داشتن عقیده و یا مذهبی خاص محکوم نمود، مگر آنکه آن شخص نیز به آزادی فکر و مذهب دیگران احترام نگذارد که در آن صورت تحت نظر قانون مجازات می گردد که در آنصورت هم محاکمه باید علنی و عادلانه باشد.
شکنجه یا رفتار غیر انسانی و تحقیرآمیز ممنوع شناخته شده است. همه انسانها صرف نظر از نوع شغل و موقعیت اجتماعی که دارند یعنی چه فقیر باشند چه غنی از حمایت قانون بطور مساوی برخوردارند. یعنی نمی توان کسی را خودسرانه توقیف یا تبعید نمود، مکاتبات و نامه های او را کنترل کرد یا به حریم خانه وی غیرقانونی داخل شد. رعایت این حقوق یعنی داشتن حق برخورداری از امنیت شخصی و قضایی.
در بیانیه منشور ملل متحد بردگی و بیگاری ممنوع شناخته شده است. می دانیم در قدیم اکثریت عظیمی از انسانها برده بودند یعنی بر جان و مال خود هیچگونه حقی نداشتند. اربابها و برده داران می توانستند بردگان را بکشند، کتک و شلاق بزنند، شکنجه دهند، از خوردن و آشامیدن منع شان سازند.
خلاصه هر نوع کاری که با حیوانات می نمودند با اکثریت عظیم بردگان نیز می کردند. اگر چه قوانین ضد انسانی برده داری سالیان سال بطول انجامید اما بالاخره بردگان موفق شدند با قیام های مکرر و با مبارزات سخت و طولانی بسیاری از حقوق انسانی خود را بگیرند و بردگی را لغو سازند و بعدها شناسایی این حق بین المللی شد یعنی در اعلامیه جهانی حقوق بشر اشکال مختلف بردگی ممنوع اعلام گشت.
منجمله منع بیگاری، یعنی هیچکس را نمی توان مجبور ساخت که به کار بدون دریافت مزد تن در دهد. البته در بیانبه منشور ملل متحد قید گردیده که تعهد به مواد بیانیه فوق یک تعهد دو جانبه است که هم از جانب سازمان ملل و هم دولت های عضو باید به رسمیت شناخته شوند. مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1950 قطعنامه ای پیرو مطالب ذکر شده تصویب نمود و از آن به بعد روز دهم دسامبر مطابق با
(19 آذر) در سراسر جهان بعنوان روز حقوق بشر شناخته شده است.
سازمان ملل برای انجام وظایف و تعهدات خود احتیاج به ادارات و تشکیلات بزرگی دارد. بدین منظور 6 رکن اصلی و تعداد زیادی شعبات فرعی با مسئولیت های گوناگون انجام وظیفه می کنند که به معرفی آنها می پردازیم. ارکان اصلی سازمان ملل تشکیل شده است از مجمع عمومی شورای امنیت، شورای اقتصادی _ اجتماعی، شورای قیمومیت، دیوان دادگستری بین المللی و دبیرخانه.
مجموعه تشکیلات سازمان ملل متحد به ترتیبی است که در قسمت زیر مشاهده می کنید.
دیوان دادگستری بین المللی _ مجمع عمومی _ شورای اقتصادی اجتماعی _ شورای قیمومیت _شورای امنیت _ دبیرخانه
ارکان فرعی سازمان ملل عبارتند از:
1 _ سازمان نظارت بر ترک جنگ در فلسطین
2 _ گروه ناظران نظامی سازمان ملل متحد در هندوستان و پاکستان
3 _ نیروی حفظ صلح سازمان ملل در قبرس
4 _ کمیته های ثابت و کمیته های مربوط به آئین کار
5 _ کارگزاری کمک و کار ملل متحد برای پناهندگان فلسطینی
6 _ کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد (اونکتاد)
7 _ هیئت تجارت و توسعه
8 _ برنامه عمران ملل متحد
9 _ صندوق توسعه سرمایه ملل متحد
10 _ سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو)
11 _ موسسه آموزشی و پژوهشی ملل متحد (یونیتار)
12 _ صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف)
13 _ کمیسیون عالی ملل متحد برای پناهندگان
14 _ برنامه مشترک سازمان ملل متحد و سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو)
15 _ کمیسیون خلع سلاح
16 _ کمیته ستاد نظامی
17 _ کمیسیون اقتصادی منطقه ای
18 _ کمیته های دوره اجلاسیه، ثابت و موقت
19 – کارگزاری بین المللی انرژی اتمی
20 _ سازمان بین المللی کار
21 _ سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)
22 _ سازمان جهانی بهداشت
23 _ صندوق بین المللی پول
24 _ انجمان بین المللی توسعه
25 _ بانک بین المللی ترمیم و توسعه (بانک جهانی)
26 _ بنگاه مالی بین المللی
27 _ سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو)
28 _ اتحادیه جهانی پست
29 _ اتحادیه بین المللی مخابرات
30 _ سازمان جهانی هواشناسی
31 _ سازمان مشورتی دریایی
32 _ موافقت نامه عمومی و تعرفه و تجارت (گات)
منبع: کتاب دانستنی های نوجوانان – جلد ۱۲