در این مطلب درمورد نیروی گریز از مرکز از کتاب علمی: به من بگو چرا؟ جلد چهارم، توضیح میدهیم.
نیرو عبارت است از فشار یا کششی که باعث تغییر مسیر حرکت و جنبش اشیاء میشود.
وقتی که شما به یک صندلی فشار وارد میکنید، در واقع مقداری نیرو به آن وارد میکنید که باعث حرکت صندلی میشود ولی وقتی که نیرو را متوقف نمودید صندلی از حرکت باز می‌ایستد.
حالا فرض نمایید که توپی را روی زمین به حرکت درآورید. آیا پس از قطع فشار، باز هم توپ به حرکت خود ادامه میدهد؟ علت آن چیست؟
این پدیده خاصیت فیزیکی ماده نام دارد و از طرف نیوتن، دانشمند انگلیسی نظریه‌هایی براین پدیده ارائه گردید، که سبب میشود هر شیء همان حرکتی را که دارد حفظ نماید و هرقطعه از ماده دارای این خصوصیت است که هرگاه روی خط مستقیم و با سرعتی یکنواخت حرکت کند، به طور یکنواخت به حرکت خود ادامه میدهد مگر اینکه نیروی دیگر مسیر آن را تغییر بدهد.
مثلا اگر شما سوار اتوبوسی بشوید و راننده یکدفعه بایستد بدن شما به علت خاصیت فیزیکی ماده به طرف جلو کشیده میشود.
درصورتیکه اتوبوس هم با همان سرعت اولیه خود به طرف جلو به حرکت خود ادامه میدهد.
نیروی گریز از مرکز چیست؟
همه ما کم و بیش نیروی گریز از مرکز را تجربه کرده‌ایم.
ما این نیرو را هر وقتی که اتومبیلی در جاده‌های پیچ دار و دایره شکل حرکت میکنند مشاهده کرده‌ایم.
حال فرض کنیم که شما در همان اتوبوس هستید که به طور ناگهانی از پیچ عبور میکند، در این لحظه حتما خود را در حال بیرون افتادن از روی صندلی حس میکنید که به دلیل این نیرو می‌باشد.
نیروی گریز از مرکز را میتوان اینطور تعریف نمود:
هنگامی که اتوبوس دور میزند خاصیت فیزیکی ماده سبب میشود که جسم در خط مستقیمی به حرکت درآید و شما به طرف جلو و خارج از منحنی تکیه میکنید تا جسم شما به مسیر مستقیم خود ادامه دهد.
بنابراین نیرویی که پیوسته اشیا را به بیرون از خط منحنی فشار مدهد نیروی گریز از مرکز است.
علت اینکه غالبه جاده‌ها را در اطراف پیچ‌ها کج و شیبدار میسازند همین است.
دوچرخه سواران هنگام دور زدن به طرف داخل خم میشوند. تکیه آن به جهت داخل و سطح شیبدار پیچ‌ها و در متوازن ساختن نیروی گریز از مرکز کمک میکند تا آنها به طرف خارج پرتاب نشوند. وگرنه آنها به طرف خارج پرتاب خواهند شد.
(یکی دیگر از مثال‌های جالب نیروی گریز از مرکز، زمانی است که شما داخل یک سطل آب میریزد و از دسته سطل گرفته و آن را روی هوا در مسیر دایره‌ای شکل میچرخانید، در آن صورت مشاهده میکنید که آب داخل سطل بیرون نمیریزد و به انتهای سطل چسبیده است. نیروی گریز از مرکز در بسیاری جاها مانند: ماشین لباس شویی، شهربازی و… وجود دارد. حتی با کمک این نیرو در ایستگاه‌های فضایی میتوان جاذبه مصنوعی ایجاد کرد.)
منبع: کتاب به من بگو چرا؟ – جلد چهارم
