چنانچه مقداری آب در گودیهای زمین جمع شود، حوضچه پدید میآید. دریاچه بر اثر روان شدن آب به سوی نواحی پست و گود افتاده زمین تشکیل میگردد.
آب دریاچهها اکثرا از بارندگی و ذوب برفها حاصل میشود.
آبها معمولا از راه جویبارها، نهرها، رودها و چشمه سارهای زیرزمینی و یا آبهای مناطق پست زمین به حوضچهها و دریاچهها سرازیر میگردد.
چندین راه وجود دارد که یک دریاچه تشکیل شود، بسیاری از دریاچهها براثر فرورفتگی پوسته زمین پدید میآیند.
برخی دریافچهها براثر کوههای آتشفشان درست میشود.
مثلا اینکه گاهی اوقات مواد مذابی که از دهانه آتشفشان بیرون میریزد، مجرای درّهای را سد میکند و در نتیجه حوضه دریاچهای پدید میآید.
گاهی نیز دهانه آتشفشان خاموش توسط آب پر شده و تشکیل دریاچهای میگردد.
دریاچه کوهستانی در ایالت اریگون امریکا از این نوع دریاچههاست.
بعضی دریاچهها هستند که براثر فرسایش زمین توسط یخچالها پدید آمدهاند. دریاچههای بزرگ در امریکای شمالی به جز دریاچه سوپریور از این گونه دریاچهها میباشند که براثر یخچالها به وجود آمدهاند.
زمانی نیز امواج دریاها و جزر و مد دریا در طول اراضی ساحلی راه را بر گذرگاه خلیجها و معبر رودها بسته و گاهی نیز رودخانههای بزرگ بسترهای فرعی خود را با گل و لای، انباشته نموده و موجب گسترش و پخش آب در اراضی بستری آن نواحی میگردند و در نتیجه همه این امور سبب تشکیل دریاچه میشوند.
گاهی هم در مکانهایی که طبقه زیرین خاک از مواد آهکی ساخته شده، جریان آبهای سطحی مواد آهکی را شسته و گودالهای عمیق و بزرگی به وجود میآورد که بعدا در آن مکان، دریاچهای تشکیل میشود، در ایالت فلوریدا در امریکای شمالی دریاچههای زیادی از این نوع وجود دارند.
گاهی هم دریاچههایی به طور مصنوعی پدید میآیند، مثلا وقتی سدی بر روی رودخانهای ایجاد شود، درهای که رودخانه از آن ناحیه جاری است سد میشود و باعث جلوگیری جریان آن میگردد که در نتیجه دریاچهای به وجود میآید، مثلا دریاچهی مسید در نتیجه ساختن سد هور بر روی رودخانه کلورادو در ایالات متحده بوجود آمده است.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد چهارم