آبکاری چیست؟ معرفی چند آزمایش ساده

در قسمت آزمایش های شیمیایی در آزمایشی که انجام دادیم، اگر به انتهای سیم مسی، نوک قلم طلایی وصل نمی کردید، گاز اکسیژن آزاد نمی شد. بلکه با مس ترکیب می شد و اکسید مس بدست می آمد.

از این فعل و انفعال شیمیایی در صنایع استفاده زیاد می شود. برای نمونه از این روش برای آب دادن به فلزات یا آبکاری و یا روکش کشیدن استفاده می شود. بر روی وسایل آلومینیمی نیز به کمک همین روش روکش محکم می کشند.

شما در خانه هم می توانید به شکلی ساده عمل آبکاری را آزمایش کنید. به این ترتیب که در آزمایش پیشین، در عوض نوک قلم طلایی، یک قطعه آلومینیم خام به سر سیم ببندید. زمانی که جریان الکتریسیته را وصل کنید، گاز هیدروژن درون لوله جمع می شود. ولی گاز اکسیژن به سوی آلومینیم می رود و با آن ترکیب می شود. پس از مدتی بر روی آلومینیم روکشی سفیدرنگ به وجود می آید. به این ترتیب آلومینیم که فلزی نرم است، بسیار سخت و محکم می شود.

در انجام چنین آزمایش ها،دانستن اینکه قطب مثبت و قطب منفی کدام است، اهمیت بسیار دارد. گاز هیدروژن همواره به سوی قطب منفی می رود. گاز اکسیژن نیز در قطب مثبت جمع می شود. به قطب منفی کاتد و به قطب مثبت آند می گویند.

یک شکل دیگر از این نوع ترکیب شیمیایی در آهن زنگ زده دیده می شود. زمانی که یک قطعه آهن را بدون رنگ کردن در هوای مرطوب قرار دهیم، پس از مدتی بر روی آن یک لایه زنگ بوجود می آید.

این زنگ را اکسید آهن می نامند. علت پیدا شدن آن ترکیب اکسیژن هوا با آهن است. برای اینکه کاملا” مطمئن شوید که اکسیژن با آهن ترکیب شده است، می توانید دو آزمایش ساده انجام دهید.

یک میله باریک آهن را با کاغذ سمباده خوب تمیز کنید. سپس نصف آن را با وازلین چرب کنید و نیمه دیگر را تر کنید. این میله آهن را بر روی لبه پنجره به حالت تعادل بایستانید. پس از چند روز تعادل میله آهنی بر هم می خورد و میله از سویی که چرب نشده است به زمین می افتد. این آزمایش نشان می دهد که ماده دیگری به آهن اضافه شده است. در نتیجه میله از یک سو سنگین تر شده است.

یک آزمایش دیگر

آزمایش دیگر به این ترتیب است. مقداری پشم فولاد مانند سیم ظرفشویی را با آب و صابون کاملا” خیس کنید. سپس آن را با آب گرم آبکشی کنید و آنقدر تکان دهید تا دیگر آب از آن فرو نچکد.

حالا این سیم ظرفشویی را در ته یک لوله آزمایش جای دهید. لوله را درون یک ظرف آب قرار دهید. در اینجا سطح آب داخل لوله و ظرف یکسان است. پس از چند روز سیم ظرفشویی زنگ می زند و آب داخل لوله بالا می آید. این آزمایش نشان می دهد که هوای داخل لوله سبک شده است و ماده ای از هوای داخل لوله کم شده است. این ماده همان اکسیژن است که با سیم ظرفشویی ترکیب می شود و زنگ آهن را بوجود می آورد.

حالا اگر یک شمع روشن و یا کبریتی را داخل لوله آزمایش کنید، شعله آنها خاموش می شود. به این ترتیب ثابت می شود که درون لوله آزمایش اکسیژن وجود ندارد.

منبع: کتاب دانستنی های نوجوانان – جلد 13