کی نخستین شمع پدید آمد؟

نخستین وسیله ی افروختن آتش، برای بشر، ترکه ی چوب بوده است.

چراغی که وی برای نخستین بار به کار می برد این بود که حفره ی سنگ، صدف یا جمجمه ای توخالی می یافت، درون آن را با چربی حیوانات یا روغن ماهی پر می کرد. بعد هم مقداری نی، بوریا یا الیاف گیاهی را همچون فتیله در درون آن می نهاد و بدین گونه فضای تاریک خود را روشن می کرد.

شمع پدیده ای بسیار قدیمی است. نخست آن را با موم خام یا مواد چربی جامد درست می کردند. یعنی در میان این گونه مواد پارچه یا الیاف گیاهی نهاده، آن را روشن می کردند.

شمع های ساخته شده از موم عسل، از زمانهای بسیار قدیم، متداول بوده است. نویسندگان رومی از چنین شمع هایی در کتاب های خود یاد کرده اند.

مدت های طولانی گذشت و هنوز شمع مرحله ای از تکامل را نپیموده بود. فقط در قرن نوزدهم بود که شمع سازی جزء وظایف خانم های خانه دار به شمار آمد. این خانم ها را اینگونه می ساختند:

پیه گوسفند یا گاو نر را در ظرفی ذوب می کردند. سپس رشته هایی از نخ پنبه ای را که سست بافته شده و دو برابر شمع مورد نظر، درازا داشت بر میله ای می آویختند. سپس آن رشته ها را چندین بار به درون پیه گداخته می بردند و در می آوردند. بتدریج مقداری پیه به اطراف آنها می چسبید و سپس در هوای آزاد دوباره سرد و منجمد می شد.

آنقدر این عمل را تکرار می کردند تا پیه به ضخامت مورد نظر، برگرد رشته های نخ، حلقه می زد.

آری، خانم های خانه دار در قرن 19 بدینگونه شمع را در منزل می ساختند.

البته برخی ها نیز پیه گداخته را به درون لوله های باریکی می ریختند و از میانشان فتیله ای عبور می دادند. ولی طریقه ی اول بیشتر متداول بود.

کارخانه های شمع سازی جدید، شمع های خانگی را به وضع بسیار بهتری درآوردند. گرچه هنوز برای فتیله از نخ پنبه ای استفاده می شود ولی موم عسل، پارافین و سایر مواد چربی را طوری بعمل می آوردند که هنگام سوختن کمتر دود کند و بیشتر روشنایی دهد.

در ایام قدیم شمع ها بسیار دود می کردند.

به علاوه، بوی چربی و نامطبوعی هم داشتند. علت آن، وجود گلیسیرین در مواد چربی شمع بود. اما امروزه، کارخانه های شمع سازی گلیسیرین را کاملا از مواد چربی جدا می سازند.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 2