رادار چیست؟

واژه‌ی رادار از حروف اول چند کلمه انگلیسی به معنای آشکار سازی و فاصله یابی رادیویی درست شده است.

پس رادار به دستگاهی می‌گویند که بتواند چیزی را کشف و فاصله‌ی آن را نیز تعیین نماید.

البته چنین کاری باید به وسیله‌ی امواج رادیویی انجام پذیرد تا بتوان نام آن دستگاه را رادار نهاد.

برای آشنایی با کار رادار بهتر است که آن را با یک چراغ قوه مقایسه کنیم.

مثلأ شما در جای تاریکی هستید و چراغ قوه‌ای هم در دست دارید. همین که آن را روشن می‌کنید می‌بینید امواج نور به صورت یک تابه، فضای تاریک را می‌شکافد و در جهتی متمرکز می‌شود که شما چراغ را به آن سو نگاه داشته‌اید.

آیا می دانید در آن شب تار چه چیزی روی داده تا شما را قادر به دیدن کرده است؟

در زمانی کمتر از یک میلیونیم ثانیه، نور چراغ قوه شما به درخت یا جسم دیگری برخورد می‌کند، دوباره نور برمی‌گردد و به چشم شما می‌رسد. در این صورت شما قادر به دیدن آنها می‌شوید. البته در آن نقطه درختان دیگر یا اجسام دیگری هم هستند، ولی چون تابه نور چراغ به آنها نرسیده است، شما نمی‌توانید آنها را هم ببینید.

دستگاه رادار نیز عینأ همین گونه کار می کند، با این تفاوت که به جای  امواج نور  که از چراغ قوه بر می‌خیزد، از رادار امواج رادیویی پخش می‌گردد.

امواج نور را می‌توان با چشم دید، ولی امواج رادیویی نامرئی می‌باشند. موج نور و موج رادیویی هر دو از امواج برقاطیسی به شمار می‌روند.

اختلاف امواج نور با امواج رادیویی فقط در طول موجشان است. رادار امواج بسیار کوتاهی دارد که طولشان فقط به چند سانتیمتر می‌رسد. از این رو آنها را مایکرویو یعنی امواج بسیار کوتاه، می‌خوانند.

از آنجا که طول این دو نوع موج با هم فرق دارد پس هر کدام به گونه‌ای خاص عمل می‌کنند.

برای مثال، امواج رادیویی رادار از ابرهای نزدیک افق ما نیز عبور می‌کند، ولی امواج نور هرگز نه. همچنین ما نمی‌توانیم با چشم، گوش یا سایر حواس خود و بدون به کار گرفتن دستگاه خاصی امواج رادیویی را درک کنیم.

اما نور را با چشم هم می‌توان دید.

دانشمندان برای گرفتن امواج رادیویی به دستگاه مخصوصی نیاز دارند.

همانگونه که دیدید ما رادار را به یک چراغ قوه تشبیه کردیم. بله امواج رادار نیز مانند نور چراغ قوه در تابه‌ای متمرکز می‌گردد.

آنگاه در مسیر معینی جریان یافته پس از برخورد به جسمی دوباره به سوی ما برمی‌گردد، و وجود آن جسم را که مثلأ یک کشتی یا هواپیما باشد، به ما اطلاع می دهد.

ضمنأ با اندکی چرخاندن تابه‌ی رادار می‌توان وجود چیزهای دیگر را نیز که در اطراف آن جسم قرار گرفته‌اند، دریافت.

زمان بازگشت موج با واحد یک میلیونیم ثانیه تعیین می‌شود.

پس باید حساب کنیم و ببینیم که موج پس از برخورد با جسم مورد نظر، در چه مدتی به سوی دستگاه رادار بازگشته است.

با تعیین این مدت می‌توان فاصله‌ی مکانی آن جسم را نسبت به خودمان نیز محاسبه کنیم.

آیا به وسیله‌ی رادار می‌توان بزرگی یا کوچکی جسم را نیز تعیین کرد؟

بلی. زیرا هر چه جسم بزرگتر باشد رادار امواج بیشتری را بازتاب می‌نماید.

رادار در راهنمایی هواپیما‌ها و کشتیها نقش مهمی بازی می‌کند. به وسیله‌ی آن است که هواپیما یا کشتی غول پیکری راه را در میان ابر و مه بخوبی می‌یابد و از برخورد با موانع خطرناک به موقع می‌گریزد.