صدا نتیجه ارتعاشات است، ارتعاش عبارت است از حرکت سریع و منظم اجسام به طرف جلو و عقب؛ مانند ارّه هنگام بریدن.
اما برای اینکه صدای حرکت‌ها، شنیده شود باید واسطه‌ای وجود داشته باشد. یعنی چیزی وجود داشته باشد که صدا را از منبع اصلی به شنونده برساند.
این واسطه می‌تواند هوا، مایع و یا جسم جامد دیگری باشد.
وقتیکه ارتعاش جسمی به طور منظم باشد و صدا را به طور منظم به فواصلی یکسان از خود خارج سازد، نتیجه آن یک صدای نرم و موسیقی مانندی میباشد و بالعکس چنانچه ارتعاش نامنظم باشد اثر آن روی دستگاه شنوایی ما نامطلوب و ناخوشایند است.
ویژگی‌های صدا:
سه فرق بین یک صدا با صداهای دیگر از لحاظ: بلندی، کوتاهی و کیفیت آن است.
بلندی صدا تا اندازه‌ای بستگی به فاصله منبع صدا و وسعت ارتعاش آن منبع دارد.
منظور از وسعت ارتعاش، فاصله طول موج‌هایی است که جسم مرتعش شونده، در اثنای حرکت خود پدید می‌آورد. هرچه دامنه موج‌های ارتعاش صدا بیشتر باشد، صدا بلندتر میباشد.
بلند و کوتاه بودن صدا، طنین یا شدت صوت نامیده میشود.
این حالت به سرعت ارتعاش منبع صوت بستگی دارد و هر قدر تعداد ارتعاشاتی که در یک ثانیه به گوش می‌رسد بیشتر باشد، مقدار دامنه طول موج‌ها نیز زیادتر میباشد.
حتی وقتی که دو صدا دارای طنین یکسانی باشند، باز هم آن دو صدا باهم متفاوتند.
کیفیت صدای موسیقی نیز به تعداد و قدرت‌های صداهای فرعی موجود در آن بستگی دارد. مثلا اگر سیم ویولن طوری ساخته شود که یک ارتعاش طولانی را در طول سیم خود پدید آورد، در واقع با کوتاه‌ترین آهنگ، صدا را پدید آورده که آن را نوت یا آهنگ اصلی می‌نامند.
اگر سیم در بیش از یک جهت خود ارتعاش داشته باشد، آهنگ‌ها با طنین بلندتری شنیده میشوند و با نوت اصلی ترکیب شده و حالت مخصوص صدای ویلون را تولید میکنند. این آهنگ‌های بلندتر، همان آهنگ‌های فرعی هستند که حالت آهنگ صدا را پدید می‌آورند.
صوت با چه سرعتی حرکت میکند؟
صوت همیشه با این سرعت سیر نمیکند، سرعت آن در هوای مرطوب تندتر از هوای خشک است و درجهت موافق وزش باد نیز سرعت بیشتری دارد.
سرعت صوت در آب زیادتر از سرعت آن در خشکی است و مسافت بیشتری را طی میکند.
این نکته را به خاطر داشته باشید که صوت در خلاء شنیده نمیشود. چون نیاز به ماده‌ای برای انتقال دارد.
منبع: کتاب به من بگو چرا؟ – جلد چهارم
