چگونه و چرا از خواب بیدار میشویم؟

آنچه ما را بیدار می کند چیست؟

هر یک از ما از خواب خاطره های جالبی داریم.

گاهی بسیار مایلیم که بخوابیم؛ ولی هر چه می کوشیم خوابمان نمی برد و ساعتها بیدار می مانیم. گاهی هم صبح خیلی زود بیخوابی به سرمان می زند. برعکس، گاهی هم شده است که هر چه می خوابیم، از خواب سیری نمی یابیم، و حتی با زنگ ساعت نیز دلمان نمی خواهد رختخواب را ترک کنیم.

اکنون این نکته جالب است که بدانیم چه چیزی به خواب ما پایان می دهد و ما را بیدار می سازد؟

گرچه دانشمندان هنوز پاسخ کاملی نیافته اند، ولی دو نظریه ابراز داشته اند که برایتان خواهیم گفت:

نظریه ی اول: خواب و خستگی هر دو تقریبا” یک چیزند. یاخته های عصبی خسته می شوند، بدان جهت که ذخیره ی انرژیشان، پیش از یافتن فرصتی برای ترمیم خود، تمام می شود.

همچنین یاخته های عصبی خسته می شوند؛ زیرا تراکم «مواد بیهوده» در آنها سریع تر از زمان دفعشان، فراهم می آید. هنگامی که ما فکر می کنیم، تماشا می کنیم، احساس می کنیم و یا بهرگونه فعالیت فکری می پردازیم، در تمام این حالات انرژی بدن را مصرف می کنیم.

به همین دلیل مغز و دیگر مراکز عصبی نیاز به استراحت پیدا می کنند. آنگاه خواب فرا می رسد و شروع به زدودن این خستگی می کند. هنگامی که استراحت تمام شود و بار دیگر آماده ی فعالیت شویم، خواب هم از سرمان می پرد.

برخی از دانشمندان علت فرا رسیدن خواب را بدین گونه بیان کرده اند:

در بدن ما، مرکز عصبی ویژه ای است به نام مرکز رَگبَند. این مرکز، عامل تنگی رگهای خونی است که بر اثر آن، اندکی از جریان خون قطع شده، ما را خواب درمی رباید. آنگاه چون بار دیگر خون به اندازه ی عادی به این مرکز می رسد، خواب نیز از سر ما می پرد.

نظریه ی دوم:

این نظریه که با نظریه ی بالا کاملا” فرق دارد، می گوید: ما در قسمت پایین مغز خود مرکزی به نام مرکز بیداری داریم. در اثنای روز، احساسات و فعالیت ها پیوسته به این مرکز مخابره می شوند و آن را تحریک می کنند. تا وقتی که نتوانیم مخابره ی این پیام ها را از مرکز بیداری، قطع کنیم، بیدار می مانیم؛ در غیر این صورت، به خواب فرو خواهیم رفت.

برای توضیح این نظریه فرض کنیم: اگر در حال خواب گرسنه مان بشود، یا سرما و رطوبت آزارمان بدهد، یا یکی از عواطف مانند ترس در وجودمان پیدا بشود، اینها «مرکز بیداری» را تحریک می کنند و ما از خواب می پریم.

فراموش نکنید که هر انسان بالغی به اندازه ی خاصی به خواب نیاز دارد. این امر بستگی به سن، جثه، نحوه ی کار وحتی چگونگی عادت در خوابیدن وی دارد. انسان باید به حد کافی بخوابد تا پس از بیدار شدن، احساس آسایش و نشاط بکند و بتواند کار روزانه ی خود را به خوبی انجام دهد.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 5