بهترین گیاهان برای تصفیه آلودگی هوا با کمترین میزان مصرف آب
گیاهان نه تنها زیبایی و طراوت را به محیط اطراف هدیه میدهند، بلکه به عنوان موجودات زندهای که در چرخهی زیستی زمین نقش کلیدی دارند، میتوانند در کاهش آلایندههای هوا، تولید اکسیژن و حتی ارتقای سلامت جسمی و روانی انسانها مؤثر باشند.
پژوهشهای متعددی نشان دادهاند که برخی گیاهان دارای توانایی ویژهای در جذب و تجزیهی ترکیبات سمی موجود در هوا هستند. این ویژگیها باعث شده است که گیاهان به عنوان «فیلترهای طبیعی» در محیطهای بسته و باز مورد توجه قرار گیرند.
در این مقاله، گیاهان مؤثر در کاهش آلودگی هوا را در دو دستهی گیاهان آپارتمانی و درختان مناسب فضای شهری بررسی میکنیم. معیار انتخاب شامل:
- توانایی تصفیهی آلایندهها
- میزان تولید اکسیژن
- مصرف آب و سازگاری با شرایط اقلیمی
- قابلیت نگهداری در محیطهای مختلف
گیاهان آپارتمانی تصفیهکننده هوا
🌿 سانسوریا (Snake Plant)
- توانایی جذب آلایندههای شیمیایی مانند بنزن، فرمالدهید، تریکلرواتیلن، زایلین و تولوئن.
- مصرف آب بسیار کم؛ یک گلدان متوسط تنها هفتهای یک فنجان آب نیاز دارد.
- مقاوم در برابر شرایط سخت و کمنور.
- ناسا در پروژهی «Clean Air Study» این گیاه را به عنوان یکی از بهترین گزینهها برای فضاهای بسته معرفی کرده است.
🌿 شفلرا (Schefflera) یا پنجه کلاغی
- جذب دیاکسید کربن و ترکیبات آروماتیک مانند بنزن و زایلین.
- رشد سریع و برگهای پهن که سطح تماس زیادی با هوا دارند.
- مناسب برای ادارات و خانهها به دلیل ظاهر زیبا و مقاومت بالا.
🌿 بونسای
- علاوه بر زیبایی هنری، توانایی بالایی در جذب آلایندههای مضر دارد. گیاه مورد علاقه چینی ها و ژاپنی ها.
- کاهش آلرژیها و حساسیتهای فصلی از طریق افزایش رطوبت نسبی هوا.
- قابلیت رشد به شکل درختچه و سازگاری با شرایط مختلف.
🌵 کاکتوس
- جذب کربن مونوکسید و دیاکسید کربن.
- برخی گونهها توانایی حذف ترکیبات آلی فرار را دارند.
- مصرف آب بسیار ناچیز و آزادسازی آب دریافت شده به صورت رطوبت در محیط، در نتیجه افزایش رطوبت هوا.
- مناسب برای خانه، ادارات و حتی فضای باز.
🌿 آلوئهورا
- تولید اکسیژن بالا و جذب گازهای سمی، عملکردی همچون یک دستگاه تصفیه هوا.
- ناسا آن را در لیست بهترین گیاهان تصفیهکننده هوای منزل قرار داده است.
🌿 آگلونما (Aglaonema)
- حذف فرمالدهید و زایلین از هوا.
- رشد تا ارتفاع 40 سانتیمتر و نیاز آبی کم.
- تولید اکسیژن در شب، در نتیجه مناسب برای اتاق خواب.
- در لیست 10 گیاه برتر ناسا برای تصفیه هوا.
درختان مناسب فضای شهری
در ادامه می پردازیم به اینکه چه درختانی برای استفاده در محیط شهرهای آلوده مناسب هستند.
🌳 چنار و کاج سبز
- توانایی بالای تولید اکسیژن و جذب آلایندهها.
- مصرف آب در دورهی رشد نسبتاً زیاد است اما پس از بلوغ، نیاز آبی بسیار کاهش مییابد و حتی بارش سالانه باران برایشان کافی است.
- در بسیاری از شهرهای جهان به عنوان درختان خیابانی استفاده میشوند.
🌳 جینکو (Ginkgo biloba)
- مقاوم در برابر خاک فقیر و کمآبی.
- برگهای بادبزنی شکل آن سطح وسیعی برای جذب آلایندهها دارند.
- در چین به طور گسترده در شهرهای آلوده کاشته شده است.
🌳 بید مجنون
- توانایی بالا در جذب آلایندهها از خاک و هوا.
- تولید اکسیژن زیاد و جلوگیری از فرسایش خاک به واسطهی ریشههای گسترده.
- نیازمند توجه به حساسیتهای احتمالی برخی افراد نسبت به گردهی آن.
🌳 اکالیپتوس
- برگهای معطر آن ترکیبات ضدباکتری و ضدآلودگی آزاد میکنند.
- توانایی بالای جذب دیاکسید کربن و تولید اکسیژن.
- مقاوم در برابر خشکی و مناسب برای مناطق گرم و خشک.
اهمیت کاشت گیاهان در محیطهای شهری
- کاهش غلظت آلایندههای خطرناک مانند: ذرات معلق (PM2.5 و PM10).
- افزایش سطح اکسیژن و بهبود کیفیت هوای تنفسی.
- کاهش دمای محیط از طریق سایهاندازی و تبخیر-تعرق.
- ارتقای سلامت روانی شهروندان؛ مطالعات نشان دادهاند که حضور گیاهان استرس را کاهش میدهد.
- جلوگیری از فرسایش خاک و افزایش تنوع زیستی.
نتیجهگیری
هرچه تعداد گیاهان و درختان در محیطهای شهری و خانگی افزایش یابد، کیفیت هوای تنفسی بهتر خواهد شد. در شرایط بحرانی آلودگی هوا در ایران و بسیاری از کشورهای جهان، توجه به کاشت گیاهانی با مصرف کم آب و اکسیژنساز باید به عنوان یک سیاست زیستمحیطی جدی دنبال شود.
دولتها میتوانند با اختصاص بودجه و برنامهریزی برای کاشت گونههای مقاوم، گامی مؤثر در کاهش آلودگی و ارتقای سلامت عمومی بردارند.
منبع: ذهن آموز | نویسندگان: ایمان صدیقی و ایمان صادقی