شبه علم (انگلیسی: Pseudoscience) به ادّعاها، باورها، یا کارهایی گفته میشود که به غلط با عنوان علم ارائه میشوند، ولی بر پایهٔ روش علمی نیستند.
موضوع از آنجایی شروع میشود که درک مردمی که تحصیلات واقعی ندارند از پدیده های علمی پایین است و اگر به پدیده های ناشناخته و عجیب علاقمند باشند به راحتی در دام شبه علم می افتند.
شبه علم سعی میکند با ارائه مستندات به ظاهر علمی مردم را فریب بدهد.
کلیپ ها و ادعاهایی که شما در مورد تولید برق رایگان و ابدی می بینید همگی دروغ هستند.
نمونه زیر یکی از مشهورترین آنهاست.
افراد زیادی مدعی هستند که این وسیله به خاطر حرکت گلوله های فلزی تا ابد به حرکت خود ادامه میدهد در صورتی که کاملا دروغ است.
تعادل این وسیله در حرکت نکردن است.
اگر آن را بسازید حتی 1 میلیمتر خود به خود حرکت نخواهد کرد.
نقش تسلا در تئوری های توطئه و شبه علم
در این میان علاقمندان به تئوری توطئه دانشمندی به اسم نیکولا تسلا نقش عمده ای را ایفا میکند.
او یک دانشمند بود مانند هزاران دانشمند دیگر و حتی با افرادی مثل داوینچی قابل مقایسه نیست.
چند اختراع واقعی داشته است اما مابقی طرح هایش مثل انتقال برق به صورت بی سیم توجیه اقتصادی و عملی ندارند و برای همین هم اجرایی نشدند.
یعنی با روش تسلا اگر بخواهیم برق را به صورت بی سیم انتقال بدهیم مقدار زیادی برق هدر میرود و به صرفه نیست.
تسلا عقیده داشت که می‌توان الکتریسیته را به صورت بیسیم به مردم شهر انتقال داد و در این راه سعی بسیاری کرد اما هرگز موفق نشد.
امروزه انتقال برق بدون سیم در بهترین حالت شارژهای بیسیم موبایل هستند که پس از تلاش های زیاد به این مرحله رسیده و روانه بازار شده اند.
این تکنولوژی همانند موبایل روز به روز پیشرفته تر خواهد شد و در اختیار مردم هم قرار خواهد گرفت.
اما تسلا فقط در مقیاس خیلی کوچک آن هم به صورتی که توجیه اقتصادی نداشت توانست برق را بدون سیم انتقال بدهد و هیچگاه به نتیجه مطلوب و قابل ارائه نرسید.
یعنی هنوز تا مرحله انتقال برق بیسیم به خانه ها فاصله زیادی داشت.
ضمن اینکه این برق رایگان هم نمی توانست باشد.
انرژی رایگان و ابدی وجود ندارد ؛ مراقب شبه علم باشید!
این که میگویند ابرقدرت ها نمیخواهند سوخت های فسیلی کنار بروند و مردم به انرژی رایگان دست پیدا کنند کاملا دروغ است.
چیزی به نام انرژی رایگان و ابدی وجود ندارد.
انرژی نه به وجود می آید و نه از بین میرود بلکه از حالتی به حالت دیگر تبدیل میشود.
بنابراین شما برای دستیابی به هر نوع انرژی باید آن را از منبع دیگری دریافت و تبدیل کنید.
این تبدیل کردن هزینه دارد.
هیچ کس به رایگان برای شما سلول خورشیدی یا هر نوع مبدل انرژی دیگری را نمی سازد.
هزینه های مختلفی از مرحله ساخت تا تعمیر و نگهداری وجود دارد.
عده ای فکر میکنند که سرمایه دارها و صاحبان قدرت نمیخواهند سوخت های فسیلی کنار بروند.
مطمئن باشید قبل از اینکه سوخت های فسیلی کنار بروند آنها روی تولید سلول های خورشیدی و فناوری های جدید سرمایه گذاری میکنند.
قبل از اینکه اسکناس از بین برود آنها روی ارزهای دیجیتال مثل بیت کوین سرمایه گذاری میکنند.
قبل از اینکه خودروهای بنزینی کنار بروند، آنها روی خودروهای برقی سرمایه گذاری میکنند.
بنابراین هیچگاه موقعیت آنها به خطر نمی افتد.
افرادی ادعا میکنند که برق رایگان همیشگی تولید کرده اند اما عده ای نگذاشته اند طرح شان را به تولید برسانند.
از این دست ادعاها در سراسر جهان وجود دارد.
شاید از هر 100 نفر، یکی دو نفر متوجه شوند که ادعای آن شخص نقض آشکار قوانین طبیعت است و غیرممکن است که بتوان بدون مصرفِ چیزی، برق رایگان تا ابد تولید کرد.
این نقض قانون پایستگی انرژی است.
حتی اگر یکی از قانون های طبیعت نقض شود، جهان نابود میشود.
و اگر کسی چنین چیزی ساخته بود نیازی به حمایت و سرمایه گذاری نداشت!
در شکل فوق دوشاخ برق را به خودش وصل کرده، هم برق تولید کرده، هم اینکه یه پنکه باهاش روشن کرده!
جالبتر اینکه بعضی از مردم میگویند: نه کاملا راسته، ما خودمون با سازندش صحبت کردیم!
خب صحبت کرده باشید، شما که کارشناس این موضوع نیستید.
در نمایش عبور از دیوار چین توسط دیوید کاپرفیلد ، مردم حضور داشتند اما همگی گول خوردند چون کارشناس شعبده نبودند.
شبه علم : ماجرای خودکاری که برق تولید نمیکرد!
حدودا ۱۰ سال پیش یکی از داوران جشنواره خوارزمی که استاد راهنمای من بود خاطره جالبی برایم تعریف کرد.
گفت یک سال یک دانش آموز مدعی شد که خودکاری ساخته است که از طریق نوشتن برق تولید میکند.
او بالای خودکار یک لامپ کوچک وصل کرده بود که با نوشتن روشن میشد.
هر زمان که با خودکار خطی روی کاغذ میکشیدند لامپ روشن میشد.
میگفت ما اول فکر کردیم که یک باتری و کلید داخل خودکار جاسازی کرده است که فشار نوک خودکار روی کاغذ باعث میشود کلید فعال شود و لامپ روشن شود.
اما وقتی اجزای خودکار را از هم باز کردیم اثری از باتری ندیدیم.
به همین خاطر طرح در مراحل اولیه رتبه آورد و به مرحله کشوری رفت.
در مرحله آخر کشوری، داورها گفته بودند تمام اجزای خودکار را از هم باز کن و سازنده هم چنین کرد.
داخل خودکار یک سیم پیچ و تعدادی قطعه معمولی بود.
سپس یکی از داورها به او گفته بود سیم پیچ هم کاملا باز کن.
سازنده گفته بود این سیم پیچ را برای تولید برق گذاشته ام و چیزی غیر از سیم نیست.
داور باز هم اصرار کرده بود که سیم پیچ را کاملا از هم باز کند.
وقتی او این کار را میکند مشخص میشود داخل سیم پیچ یک عدد باتری ساعت پنهان شده است!
راز روشن شدن آن خودکار تولید برق از طریق نوشتن نبود و همان حدسی بود که در مرحله اول داورهای استانی زدند اما نتوانستند باتری را پیدا کنند.
بسیاری از اوقات شما مصاحبه میکنید، تست میکنید اما هنوز کاملا دقیق و علمی کار خود را انجام نداده اید.
از این رویداد واقعی متوجه شدید که حتی داوران جشنواره خوارزمی که همگی مهندس الکترونیک بودند اکثرا فریب خوردند و نزدیک بود این طرح دروغ ، تا مرحله آخر موفق شود.
بنابراین اگر شما از نزدیک چیزی را دیده اید دلیل نمیشود که واقعیت داشته باشد چون در تست های علمی و آزمایشگاهی قرار نگرفته است.
در اکثر برنامه های تلویزیونی ادعاهای مطرح شده بدون حضور کارشناس مربوط به آن زمینه مطرح میشوند.
چه زمانی یک ایده موفق میشود ؟
حتی اگر اختراعی کاملا حقیقت داشته باشد تا مرحله اجرایی شدن کلی راه مانده است.
شما شاید بتوانید با سرکه برق تولید کنید اما نمیتوانید برق کل شهر را با این روش تامین کنید.
پس این ایده به درد نمیخورد و قابل رقابت با سوخت فسیلی نیست.
به همین خاطر کنار میرود.
سرانجام اختراعاتی مثل ماشین آبسوز یا ماشین پرنده همه گیر میشوند اما چه زمانی؟
زمانی که توجیه اقتصادی داشته باشند، زمانی که با خودروهای بنزینی قابل رقابت باشند.
همانطور که لامپ قبل از ادیسون ساخته شده بود اما فقط چند دقیقه کار میکرد و بعد میسوخت!
این لامپ قابل رقابت نبود و هنوز مردم ترجیح میدادند برای روشنایی از شمع استفاده کنند.
اما با تلاش های ادیسون لامپ به صرفه تر و قابل رقابت با شمع شد.
در نتیجه به موفقیت رسید.
اگر اختراعات کیفیت مطلوبی نداشته باشند در بازار رقابت شکست میخورند.
اکثر مردم نمی آیند به خاطر عشق به آبسوز، ماشین بنزینی را کنار بگذارند.
آنها دنبال دردسر نیستند و دلشان می خواهد ماشین بدون دردسری داشته باشند که اگر خراب هم شد راحت تعمیر بشود و همه جا تعمیرکارش یافت بشود.
پس میبیند که ساخت خودروی برقی یا آبی تمام ماجرا نیست. اصل ماجرا مربوط به مصرف کننده است.
دانشمندان و مخترعان زیادی از سراسر جهان روی فناوری های جدید کار میکنند.
کافیست خبرهای مربوط به آنها را دنبال کنید تا ببینید علم با چه سرعت عجیبی در حال رشد است.
