آیا انواع اعصاب را می شناسید؟

در بدن ما یاخته هایی وجود دارند که عهده دار آگاه کردن ما از اوضاع و احوال جهان بیرون هستند. آنها را یاخته های عصبی نامیده اند.

در شکل های پایین حیات، یاخته های عصبی بر سطح پوست جانور جای گرفته اند و از آنجا پیام ها را به بخش های اندرونی بدن آن هدایت می کنند. اما در سازوارگان کامل تر _ از جمله بشر _ بیشتر یاخته های عصبی در درون بدن قرار دارند؛ البته بوسیله ی آنتن های ظریفی از سطح پوست ما نیز پیام دریافت می دارند.

نقش یاخته های عصبی، رسانیدن پیام به سراسر بدن است؛ یعنی هر پیامی را به محل مخصوص خود هدایت می کند.

تارهای عصبی که همچون سیمهای ارتباطی، برای مخابره ی این گونه پیام ها آماده اند، از کارایی بسیار شگرفی برخوردارند.

اعصاب یا «یاخته های عصبی» را می توان به چهار گروه تقسیم کرد. هر گروه، واحدی مستقل است که نقش خاص خود را در بدن ایفا می کند:

1 . اعصاب حسی یا واحد دریافت «تکانه ی عصبی»: این اعصاب پیام هایی همچون گرما، سرما، نور و درد را از دنیای بیرون می گیرند و به اندرون بدن هدایت می کنند.

2 . اعصاب حرکتی: اینها به مجرد دریافت تکانه های عصبی از اعصاب دسته ی پیش _ یعنی «اعصاب حسی» _ بی درنگ به آنها پاسخ می دهند.

پاسخ اعصاب حرکتی را رفلکس _ یعنی «بازتاب» _ می نامند. هنگامی که تکانه های عصبی به این اعصاب می رسد، بازتابشان آن خواهد بود که یک جریان عصبی را به ساخت واره های مختلف بدن _ مانند عضله ها و غدد _ هدایت می کنند؛ برای مثال اگر آتشی به دست شما برسد، تکانه های زاییده از گرما از طریق «اعصاب حسی» عبور می کند و به «اعصاب حرکتی» انتقال می یابد.

آنگاه اعصاب حرکتی بی درنگ پیام را به ماهیچه های معینی مخابره می کنند. بر اثر این جریان دست شما ناگهان عقب می رود و خود را از آتش دور می گرداند.

این واکنش را بازتاب، و یا به واژه ی علمی و بیگانه، «رفلکس» می گویند.

3 . اعصاب رابط: این دسته از اعصاب رساننده ی پیامها بین مسافت های دورتری در بدن به شمار می روند؛ یعنی میان یاخته های اعصاب حرکتی که مثلا” در این سوی بدن جای گرفته اند، با یاخته های اعصاب حسی که در جای دیگر قرار دارند، ارتباط برقرار می سازند.

4 . اعصاب پیوند میان مغز و دنیای خارج: کار این دسته از اعصاب آن است که آگاهی _هایی از جهان بیرون، مانند سرما، حرارت، و درد را به مغز مخابره می کنند. پس از این مخابره، ما به درک آن آگاهی ها می پردازیم و به صورت «احساس»، ترجمه شان می کنیم.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 5