آیا داخل ماتریکس هستیم؟ آیا تئوری ماتریکس حقیقت داره؟
امروز قصد دارم در مورد تئوری ماتریکس صحبت کنم، اکثرتون احتمالا مطالب بیسیک این مبحث رو شنیدین و میدونین، پس برای اونایی که اولین باره درموردش میشنون یه توضیح خلاصه میدم.
طبق تئوری ماتریکس، این جهانی که ما داریم تجربش میکنیم از خونمون گرفته تا کهکشان هایی که تاالان کشف کردیم، همش به صورت مجازی و غیرواقعیه، شبیه یه بازی ویدیویی.
حالا ممکنه بعضیا بگن چطور چنین چیزی ممکنه؟
فرض کنین هوش مصنوعی خیلی پیشرفت کنه و شخصیت های داخل یه بازی ویدیویی آنلاین، بتونن زندگی متفاوت از هم و واقعی از نظر خودشون داشته باشن. در اینصورت ممکنه اونا اصلا نفهمن که بازیچه دست ما هستن و ما ساختمیشون.
حالا سوال اصلی اینه که آیا جهان ما هم واقعیه یا مجازیه؟
خیلی ها فکر میکنن که این ایده از فیلم ماتریکس اومده، اما این ایده قبل تر از ماتریکس مطرح شده بود و یک نویسنده معروف امریکایی به نام فیلیپ کی دیک، که از روی آثارش فیلم هایی مثل بلید رانر و گزارش اقلیت، ساخته شدن، سالها قبل از ماتریکس یعنی در سال 1977 یه سخنرانی میکنه و علنا میگه که اعتقاد داره دنیا مجازیه و واقعی نیست.
البته فیلیپ سلامت روان نداشت، به همین خاطر حرفاشو خیلی جدی نمیگرفتن.
چندین فیلم هم قبل ماتریکس ساخته میشه که به این موضوع اشاره میکنه مثل فیلم طبقه سیزدهم و ترون. اما در نهایت ماتریکس با ایده گرفتن از این کتاب ها، فیلم ها و سخنرانی ها، خیلی خوب و پخته تر تئوری ماتریکس رو نشون میده.
همون دوران یه استاد فلسفه دانشگاه آکسفورد، به نام نیک باستروم Nick Bostrom یه مقاله تحت این عنوان مینویسه که آیا ما در جهان مجازی زندگی میکنیم؟
بعد این حرکت، تئوری ماتریکس خیلی جدیتر گرفته میشه.
بعضی ها برای موجه کردن تئوری ماتریکس دلایل جالبی میارن؛
مثلا میگن این دنیا با این حجم عظیم یه جورایی انگار عالقانه و بهینه نیست و بی دلیل بزرگه. مثلا این همه سیاره و اجرام آسمانی فاقد حیات چرا وجود دارن؟
این همه انرژی و ماده با این عظمت چقدر میتونه منطقی و ممکن باشه؟
اگه جهان مجازی باشه خیلی منطقی تره. مثلا توی یه بازی که در یک دنیای وسیع اتفاق میافته، اون دنیا میتونه خیلی خیلی وسیع باشه و هر هفته هم آپدیت جدیدی براش ارائه بشه و به وسعت جهانش اضافه بشه چون کل اون مثلا در 100 گیگابایت جا میشه.
اما اگه میخواست واقعی و فیزیکی باشه خیلی کار بزرگی بود و آیا توجیهی هم داشت مکان هایی وجود داشته باشن که شاید موجودات زنده هرگز به اونجاها نرسن و قرار نباشه ببیننشون؟
مورد بعدی باگ هاییه که به عقیده باورمندان به تئوری ماتریکس، در دنیا وجود داره و توی فیلم ماتریکس هم بهش اشاره میکنه. مثلا یکی از کاراکترای ماتریکس میگه این غذا مزه شیر برنج میده ولی ما تاحالا شیربرنج نخوردیم و چطور میدونیم مزه اونو میده. میشه اینطور برای ما گفت گاهی میگیم فلان چیز مزه لجن میده، ما لجن نخوردیم ولی مزشو انگار میدونیم.
تئوری ماتریکس از نظر فلسفی به چند مدل میتونه وجود داشته باشه که من سه مدل اصلیش رو میگم:
ادامه در ویدیوی زیر