البته، خوانده اید، وقتی که قمر مصنوعی به فضا فرستاده می شود، انواع آلات دقیق و دستگاههای اندازه گیری را با خود حمل می نماید و آیا توجه کرده اید که یکی از این دستگاهها هم برای اندازه گیری اشعه ی کیهانی در آن نصب گشته است؟ این اشعه آنقدر مهم و شگفت آور می باشد که می توان آن را با موضوعات افسانه ای علمی مقایسه کرد.
در حدود شصت سال قبل، دانشمندان متوجه ی اتفاق شگفت آوری شدند. آنها کشف کردند که هوای موجود در محفظه ی بسته ای دارای قابلیت هدایت الکتریکی کمی می باشد. حتی وقتی اطراف محفظه را با سپر ضخیمی پوشاندند، باز هم این موضوع صادق بود. این موضوع می رساند که نوعی تشعشع وارد محفظه شده است، تشعشعی خیلی نافذتر از آنچه که قبلا” از وجود آن خبر داشتند. این تشعشع عجیب از کجا آمده است؟ تجارب زیادی به عمل آمد که پاسخ این پرسش را بیابند.
نخست ثابت کردند که اشعه ی مزبور از خاک و خشکی نیامده است و از روی دریا هم وضع بدین منوال بود. و چون در روز و شب وجود اشعه ی مزبور یکسان بود، معلوم شد از خورشید هم نمی آید. بالاخره بوسیله ی بالنی به ارتفاع زیاد بالا رفتند و کشف شد که این اشعه در همه جای فضا، یعنی در سراسر جهان هستی وجود دارد. ماهیت اشعه کیهانی چیست؟
اشعه ی مزبور به عبارت ساده ذرات اتمی هستند که در خارج از جو زمین با سرعتی برابر با سرعت نور حرکت می نمایند. گاهی اوقات تعدادی از آنها به زمین نزدیک شده و داخل جو زمین می گردند.
این ذرات اتمی که آنها را اشعه ی اولیه کیهانی می نامند، با اتم های موجود در هوا برخورد می نمایند. این تصادم ذرات جدیدی تولید می کند که آنها هم به نوبه خود با سرعت زیاد و در همان جهت ذرات اولیه حرکت می کنند. این ذرات جدید را اشعه کیهانی ثانویه می خوانند. آنها هم به نوبه خود با اتمهای دیگر برخورد کرده و ذرات جدید بیشتری تولید می نمایند. به این ترتیب، باران بزرگی از تشعشع زمین را بمباران می کند. بدین ترتیب یک ذره پروتون که از فضا می آید، می تواند تشعشع کافی برای پوشاندن هزاران متر مربع زمین را تولید نماید.
تا آنجا که می دانیم، بمباران های اشعه ی کیهانی هنگام رسیدن به زمین بدون ضرر می باشد، زیرا اشعه مزبور میلیاردها سال است که همچنان زمین را بمباران می کند و هیچ اثری بر روی زندگانی زمین باقی نگذاشته است.
هنوز دانش نتوانسته است بفهمد که اشعه ی کیهانی از کجا می آید و حال آنکه به فضا هم نفوذ کرده ایم، ولی آخرالامر ممکنست این شگفتی در ردیف سایر مجهولات، روزی کشف گردد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 7