حق رأی در انتخابات سیاسی عبارتست از رأی دادن مردم به اشخاص که برای تصدی امور دیوانی نامزد می شوند و همچنین رأی دادن و تصویب قوانینی که برای جلب رضایت و خشنودی مردم مورد نیاز است.
در تاریخ بشر، حق رأی معمولا” منحصر به افراد و گروههایی بوده است که دارای امتیازات خاصی بوده اند. مفهوم داشتن حق رأی مساوی در امور و مسایل دولتی همان است که ما دموکراسی کامل می نامیم، ولی متأسفانه هنوز به رشد و کمال مطلوب نرسیده است. همیشه در امر رأی دادن محدودیت هایی وجود داشته، زیرا ممکن است بعضی از انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان صلاحیت این کار را نداشته باشند. در مکان و زمانهای مختلف این محدودیت ها شامل شرایط مربوط به تولد، سن، نژاد، مذهب، جنسیت، فرهنگ، وضع اجتماعی یا اقتصادی مالکیت، و پرداخت مالیات می شده است.
با شروع دموکراسی در روم باستان و یونان قدیم، یک نوع حق رأی ابتدایی وجود داشت. مثلا” در مجامع عمومی آتن رسم بوده است که وقتی مسایل مربوط به عامه مردم در میان بوده، حاضرین رأی خود را بوسیله بلند کردن دست اعلام می کردند. در مواقعی که رأی دادن مربوط به افراد بود رأی مخفی می گرفتند، مثل وقتی که مردم رأی به برکناری شخصی که مورد بی میلی قرار گرفته بود می دادند. اما رأی دادن فقط منحصر به مردم آزاد بود.
غلامان و بیگانگان حق رأی نداشتند، و هیچ راهی برای این که خارجیان جزو مردم شهر در آیند و با یونانیان به اصطلاح همشهری شوند وجود نداشت.
در اواخر قرون وسطی، مردم آزاد در شهرهای بزرگ می توانستند شهردار خود را انتخاب کنند، ولی شرایط سخت مربوط به مالکیت این انتخابات را محدود می کرد. در دوره رنسانس اشرافیت حکومت می کرد و مردم عادی حق رأی نداشتند.
در این هنگام بود که طبقات صنفی در اروپا به وجود آمد و داد و ستد و صنعت توسعه یافت و حق رأی بصورت قابل توجهی گسترش پیدا کرد، به جای امتیاز خانوادگی، شرط مالکیت برای رأی دادن برقرار شد. حتی انقلابات امریکا و فرانسه هم نتوانست این عقیده را که فقط گروه یا طبقه معینی می توانند رأی بدهند، بر هم زند.
هر انگلیسی که سن او 21 سال یا بیشتر باشد حق رأی دادن دارد، به استثنای دیوانگان و مجرمین و تا سال 1832 ، فقط معدودی در انگلستان حق رأی داشتند. هیچ زنی تا سال 1918 ، حق رأی نداشت، و در آن سال به زنان 30 ساله و بزرگتر حق رأی داده شد. از سال 1928 حق رأی عمومی اعلام گردید.
قانون اصلاحی سال 1832 حق رأی مالکیت مطلق را منسوخ کرد و حق رأی را به دارندگان ذکور زمین با ارزش ده لیره، خواه مالک اصلی باشند یا مستأجر داد.
در سال 1867 قانون دوم تجدید نظر حق رأی را به اغلب صنعتگران و کارگران ساکن شهرها داد. در سال 1884 باز هم قانون حق رأی تغییر داده شد و این حق به کشاورزان و کلیه افراد دیگر اعطا گردید.
امروزه هر کاندیدایی مجبور است 150 لیره وثیقه بسپارد و اگر یک هشتم آراء را بدست نیاورد، مبالغ مزبور را بعنوان جریمه خواهد پرداخت. تا سال 1949 کسی که در حوزه پارلمانی بسر می برد و شغل و کاری در حوزه ای دیگر داشت می توانست در هر دو حوزه رأی بدهد. فارغ التحصیلان دانشکده ها می توانستند هم به نمایندگان خود و هم به کاندیداهای دانشکده خود رأی بدهند.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 6
