هدف از بی هوش کردن بیمار، جلوگیری از احساس درد اوست. از روزگار قدیم، بشر پیوسته می کوشیده تا راهی برای این منظور پیدا کند.
کتابی که در نخستین قرن میلادی درباره ی طب نوشته شده، برخی از داروهای خواب آور را ذکر کرده است. البته ما می دانیم که پیشتر از آن زمان نیز چنین داروهایی در شرق، بکار می رفته.
در قدیم از گیاه ها، بخورها و روغنهای گوناگون و حتی هیپنوتیزم برای خواب کردن کسی استفاده می کردند.
پیش از پیدا شدن داروهای جدید بی هوشی، عمل جراحی آنقدر برای بیمار وحشت آور بود که گاهی از درد و یا حتی از ترس، جان خود را از دست می داد. جراحی جدید از هنگامی میسر آمد که کاستن درد و آرام ساختن بیمار نیز عملی گردید.
بی هوشی به دو گونه صورت می گیرد:
1 _ بی هوشی عمومی که در آن بیمار متوجه هیچ چیز نیست و هوش خود را در سراسر بدن از دست می دهد.
2 _ بی هوشی موضعی که در آن فقط رابطه ی اعصاب آن قسمت از بدن بیمار که تحت عمل جراحی قرار گرفته، از بقیه ی دستگاه اعصاب قطع می شود. پس در این حال بیمار بی هوش نمی گردد، بلکه فقط درد را در آن موضع مخصوص حس نمی کند.
بی هوشی های عمومی بیشتر بوسیله ی گازها صورت می گیرد. همینکه گاز مخصوصی را به مشام بیمار می رسانند، بی هوش می شود. برخی از گازهایی که بدین منظور به کار می روند عبارتند از: کلروفرم،اتر، اتیلن و پروتوکسید ازت یا گاز خنده آور.
برخی دیگر از داروهای بی هوشی به صورت مایعند که آنها را در خون تزریق می کنند. این داروها را بیشتر هنگامی بکار می برند که عمل جراحی زیاد مهم نبوده نیازی به آن نباشد که بیمار در یک بی هوشی عمیق و طولانی فرو رود. چون این داروها خیلی زود بی هوشی می آورند لذا گاهی از آنها بعنوان یک بی هوشی مقدماتی نیز استفاده می کنند. یعنی نخست با آنها بیمار را بی هوش می سازند، سپس برای بی هوشی وی، داروهای گازی استعمال می کنند.
اما بی هوشی موضعی به وسیله ی تزریق ماده ای مخدر پدید می آید.
این ماده را یا به موضعی که عمل جراحی می شود تزریق می کنند، و یا به موضعی که می تواند رابطه ی اعصاب را با محل عمل جراحی قطع کند.
برای قطع ارتباط سلسله اعصاب داروهایی نیز وجود دارد که در یکی از قسمتهای ستون فقرات در آب نخاع تزریق می کنند. بی هوشی از راه ستون فقرات بیشتر به هنگام زایمان به کار می آید.
دیگر از شیوه های بی هوش کردن بیمار به نام بی هوشی ممتد دنبالچه ای معروف است. برای زایمان های سخت نوعی داروی بی هوشی را به قسمت پایین ستون فقرات یعنی در دنبالچه تزریق می کنند. یعنی محلی که آنجا اعصاب از انتهای ستون فقرات سر بیرون آورده اند. پس در این صورت داروی بی هوشی وارد ستون فقرات نمی شود.
برخی از داروهایی که برای بی هوشی موضعی به کار می روند، عبارتند از: کوکائین، نواکائین و اوکائین.
امروزه از این داروها برای کشیدن دندان نیز استفاده می شود، تا انسان دردی را احساس نکند.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3
