بیشتر مردم می پندارند که انسان فقط دو لوزه دارد؛ آن هم همان لوزتین است که در انتهای زبان، در دو طرف گلو، جای گرفته اند.
اما این پندار درست نیست؛ چون علاوه بر لوزتین، چندین لوزه ی دیگر به اندازه های گوناگون در گلوی ما قرار گرفته اند.
لوزه ها توده هایی از بافت مخصوص پدید آمده اند؛ یعنی بافت لنفی. از اینکه لوزه ها در گلو جای گرفته اند چنین برمی آید که باید وظیفه ی ویژه ای، بر عهده داشته باشند.
آری، لوزه ها نخستین خط دفاعی در برابر یورش آلودگی هایی هستند که می کوشند از راه دهان و بینی خود را به داخل بدن برسانند.
بزرگترین لوزه های ما همان است که به نام لوزتین می شناسیم؛ یعنی دو لوزه ای که از بالا نزدیک «کام» برآمده اند. در اصطلاح پزشکی آنها را لوزه های کامی می نامند.
اندکی بالاتر در درون حلق، چند لوزه ی دیگر جای دارند که در اصطلاح پزشکی آنها را «آدِنوئید» یعنی لوزه های حلقی می نامند.
بجز اینها، البته باز لوزه های دیگری در قسمت پشت زبان و در ورای حلق، قرار دارند.
پوشش لوزه ها از همان «غشا»ی نرمی است که برسطح دهان گسترده شده است. در این غشا فرورفتگی هایی به صورت «حفره» هایی بسیار ریز وجود دارند که گویی دام هایی هستند گسترده بر سر راه جرثومه ها و دیگر مواد زیانبخش.
پس بدین سان جرثومه ها در دام لوزه ها گرفتار می شوند، و سپس بیدرنگ گویچه های سفید خون آنها را به محاصره ی خود درمی آورند. بدین ترتیب مواد زیانبخشی که برای ورود به بدن ما تلاش می کنند، در دام لوزه ها به نابودی کشیده می شوند.
پس مبارزه با آلودگی ها کار روزمره ی لوزه های ماست.
گاهی اتفاق می افتد که جرثومه ها در این مبارزه جان سالم بدر می برند و در داخل بافت لوزه ها شروع به فعالیت می کنند. در این صورت، لوزه ها آزرده و خسته و دچار تباسوز (التهاب) می شوند.
تباسوز لوزه ها را «لوزه خَست» می نامند.
کسی که لوزه خست دارد یک یا هر دو لوزه ی کامی وی قرمز، بزرگ و دردناک می شود. بعلاوه حفره های جرثومه گیرش نیز ورم می کنند، و چه بسا که چرک غلیظی هم از آنها ترشح شود.
چنین بیماری را لوزه خست حاد می گویند که نوعی بیماری عفونی است که بطور ناگهانی بروز می کند، و معمولا” پس از چهار یا پنج روز بیمار بهبود می یابد.
«لوزه خست حاد» بیشتر در خردسالی، در فصل زمستان و سردی هوا، روی می دهد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 5
