آیا تا به حال در ساحل دریا برخورد کرده اید که در موقع جزر کوتاه باید خیلی در دریا پیش بروید تا آب فقط به زانوانتان برسد؟ با وجود این جاهایی است که به سختی می تواند فرق بین جزر و مد کوتاه و بلند را تشخیص دهید.
دلیل آن ابدا” به ماه ارتباطی ندارد. جزر و مدها به واسطه ی قوه ی جاذبه بوجود می آیند همانطور که زمین، ماه را به طرف خود می کشد، ماه هم زمین را به طرف خود جذب می نماید، اما با نیروی خیلی کمتری. کشش ماه بر روی زمین آب اقیانوس ها را که نزدیکتر به آن هستند مانند برآمدگی یا موجی پهن به طرف ماه می کشد و این جزر و مد بلند است.
اما آبی که در جهت مخالف زمین است کمتر کششی از ماه می گیرد، چون نسبت به آن دور است و بنابراین جزر و مد کوتاهی تشکیل می شود. در حالی که ماه به دور زمین در گردش است، دو توده ی بالایی و پایینی آب در یک وضع در سطح زمین نسبت به ماه باقی می مانند. در حقیقت، اگر سطح زمین را کاملا” آب فرا گرفته بود، گردش جزر و مد بلند و کوتاه خیلی منظم می شد.
ولی چیزهای بسیار زیادی وجود دارد که در این کار مداخله می نماید. یکی وجود بلندی های قاره هاست. آنها سبب جریانات جزر و مدی می گردند که سواحل را دنبال کرده و در جاهای معینی مثل خلیج ها جمع می شوند. در سواحلی که شیب ملایم و مستقیمی دارند، جزر و مد جای کافی برای پخش شدن دارد و ممکن است که زیاد بالا نرود، ولی وقتی جزر و مد داخل خلیج باریک یا یک ترعه می گردد، نمی تواند پخش شود و آب به ارتفاع زیادی جمع خواهد شد.
در خلیج فاندی، به عنوان مثال، اختلاف بین جزر و مد کوتاه و بلند به بیش از 70 پا می زسد. با وجود این در بیشتر قسمتهای دریای مدیترانه، آب در مواقع جزر و مد بلند فقط 1 یا 2 فوت بالا می آید.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 7