به عقیده دانشمندان، در حال حاضر در حدود دو هزار و چهارصد نوع مار وجود دارد. که از این تعداد تنها در حدود 8 درصد سمی هستند و شکار خود را با زهر بی حس کرده و یا می کشند. زهر بعضی از مارها آنقدر قوی یا خطرناک برای انسان نیست که او را بکشد.
همه ی مارها مقدار زیادی بزاق دارند که به آنها در بلعیدن و هضم غذا کمک می کند. در مارهای سمی، یکی از غدد بزاقی، ماده ای ترشح می کند که برای طعمه ی آنها سمی و کشنده است. این ماده به نام زهر نامیده می شود. بعضی از مارها زهرشان بحدی قوی است که می تواند یک فیل را از پای درآورد. برخی دیگر سمهای ضعیفی دارند که تنها قادر به کشتن مارمولک های کوچک هستند. احتمالا” دویست نوع مار هستند که سم آنها برای انسانها می تواند خطرناک باشد.
در میان گونه های مختلف مارهای سمی که تا به حال شناخته شده اند، مارهای کبری و افعی و مارهای دیگری که از خانواده کبری واقعی هستند، از همه سمی ترند.
مارهای کبری و مارهای هم خانواده با کبری در قسمت جلوی دهان در دو طرف آرواره ی بالایی دو دندان مخصوص نیش دارند. سطح دندانهای نیش شیاردار است، اما در بسیاری از انواع کبری، این شیارها یکی شده و تشکیل لوله ای توخالی داده اند. ماهیچه ای اطراف غده ی زهری را احاطه کرده و هنگامی که مار نیش می زند، ماهیچه، غده را فشار می دهد و باعث می شود که زهر از غده خارج شده و از طریق لوله به انتهای نیش و از آنجا به داخل بدن طعمه هدایت شود.
در یک نوع مار کبری، حیوان قادر است که زهر خود را به طرف طعمه پرتاب کند. بدین ترتیب که مار چشمهای حیواناتی مانند بز کوهی و یا گاو وحشی را هدف قرار داده و زهر را به طرف آنها می پاشد و بلافاصله آنها را کور می کند.
معمولا” زهر مار کبری روی سیستم عصبی اثر گذاشته و او را از هرگونه حرکتی باز می دارد. هنگامی که زهر به مرکز سیستم عصبی که کنترل تنفس و ضربان قلب را به عهده دارد برسد، شکار بلافاصله می میرد.
افعی ها نیش های خیلی بلندی دارند. زهر آنها روی گلبول های خونی و رگهای خونی اثر گذاشته و ممکن است باعث تورم موضع و خونریزی فراوان گردد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 9
