یکی از اسرارآمیزترین چیزها در طبیعت آن است که برخی از موجودات هرگاه از آشیانه ی خود دور شوند، دوباره می توانند آن را پیدا کرده، به سویش باز گردند. پس پرندگان راه آشیانه ی خود را بلدند هر چند که مسافت بسیار درازی را هم پیموده باشند.
در میان حیوانات، تنها پرندگان نیستند که دارای این هنرند. زنبور عسل، مار ماهی و ماهی آزاد نیز می توانند پس از طی مسافتها دوباره به منزل خود بازگردند.
دانشمندان درباره ی پرندگان آزمایش های بسیار انجام داده اند تا بفهمند چه چیزی آنها را به آشیانه شان راهنمایی می کند. در یکی از این آزمایشها ، هفت پرستو را 600 کیلومتر از آشیانه به دور بردند. چون رهایشان ساختند دیدند که پنج تای آنها به آشیانه ی خود بازگشتند.
در آزمایشی دیگر، برخی از مرغان دریایی را از خانه شان که در سواحل ویلز (در انگلستان) بود با هواپیما به شهر ونیز (در ایتالیا) بردند. همین که رهایشان کردند همه به آشیانه ی خود بازگشتند. از ونیز تا سواحل ویلز حدود 1500 کیلومتر به خط مستقیم راه می باشد.
پرندگان مهاجر از خود لیاقت بارزتری نشان داده اند. زیرا یک دسته از پرستوها همه ساله از انگلستان به افریقای جنوبی مسافرت می کنند. این پرستوها نه تنها در بهار سال بعد به انگلستان باز می گردند، بلکه بسیاری از آنها به همان آشیانه ی خود در خانه ای که سال قبل می زیستند، باز می گردند.
آیا می دانید این پرستوها چه مسافتی را طی می کنند؟ تقریبا” ده هزار کیلومتر!
همچنین آیا می دانید که برخی از انواع پروانه ها نیز از شمار پرندگان مهاجرند؟ آنها نیز پس از طی مسافت های زیاد، دوباره راه بازگشت به وطن خود را پیدا می کنند.
در مناطق استوایی، گاهی انسان می بیند که در آسمان انبوهی از پروانه ها همه در یک خط معینی پرواز می کنند. آنها صدها کیلومتر راه می پیمایند و سپس در فصل دیگر به محل اصلی خود باز می گردند.
دانشمندان با همه کاوش خود، هنوز به راز این معما پی نبرده اند که پرندگان با چه علامت هایی راه خود را مشخص می سازند. بسیاری از آنها فرسنگها بر فراز اقیانوس ها پرواز می کنند، ولی در آنجا علامت ثابتی ندارد تا بگوییم راه خود را با آن نشانه گذاری کرده اند.
تنها چیزی که در این باره می توان گفت مسئله ی غریزه است. یعنی آنکه غریزه آنها را به دنبال محیط مناسب برای ادامه ی زندگی سوق می دهد. ولی باز این نکته همچنان مجهول است که علایم راهنمایی پرندگان در مسیر این راههای دور و دراز، چه می باشد؟ (البته در تحقیقات جدیدتر قوه مغناطیسی در چشمان پرندگان کشف شده است که همانند یک قطب نما عمل میکند.)
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3
