گوش یکی از شگفت ترین اعضای بدن ماست. بی آنکه ما آن را به صدایی توجه دهیم، خود صداهای اطراف، از تیک تیک ساعت گرفته تا غرش یک انفجار را درک می کند.
با اینوصف، تنها داشتن دو گوش نیست که حس شنوایی ما را فعال می کند. عمل شنوایی با تولید یک صوت آغاز می شود. بر اثر این صوت، امواج هوا که ما آنها را امواج صوتی می خوانیم، به پرده ی گوش می خورد.
امواج صوتی را نه می توان دید و نه با دست آنها را احساس کرد. حال می بینید که گوش تا چه اندازه ظریف و حساس است که کوچکترین ارتعاش صوتی را گرفته، به مغز می رساند. پس ما هنگامی می شنویم که این امواج به مغز ما رسیده باشند.
گوش از سه قسمت اصلی ساخته شده است:
- گوش بیرونی
- گوش میانی
- گوش درونی
برخی از حیوانات گوش بیرونی خود را تیز می کنند تا صدا را بهتر بشنوند. اما ما که اینگونه قادر به حرکت آن نمی باشیم، پس گوش بیرونی در کار شنوایی چندان به کارمان نمی آید.
صوت، نخست وارد گوش بیرونی می شود، مجرایی را می پیماید و به پرده ی نازکی که در انتهای مجرای شنوایی قرار دارد، می رسد. در آنجا مرز میان گوش بیرونی و گوش میانی است. این پرده درست مانند ورقه ای از پوست است که بر روی طبلی کشیده اند. به همین جهت آن را طبل گوش (یا پرده صماخ) می خوانند. در پشت این پرده، لوله ای قرار دارد که گوش را به حلق مربوط می کند.
آن را لوله ی اوستاشی می گویند.
هوا از این لوله گوش می شود تا از فشار ارتعاش های صوتی که از سوی دیگر بر طبل گوش می خورد، بکاهد. پس اگر این نبود برخی از صداهای بلند، پرده ی گوش ما را پاره می کردند.
گوش میانی که در پشت طبل گوش قرار گرفته، سه استخوان کوچک را به نامهای چکشی، سندانی و رکابی دربرگرفته است. این سه استخوان از یک سو به طبل گوش و از سوی دیگر به گوش درونی مربوط هستند. همینکه صدایی به طبل گوش می خورد این هر سه به ارتعاش درمی آیند.
آنگاه ارتعاش های صوتی در مایعی که در قسمت حلزونی شکل گوش درونی می باشد، انعکاس می یابند و از آنجا نیز به اعصاب شنوایی می رسند.
پس از طی این مراحل، به مجرد آنکه اعصاب شنوایی، صوت را به مغز رساندند تازه شنیدن به وقوع می پیوندند.
در گوش درونی سه مجرای نیم دایره ای قرار دارد که در عمل شنیدن نقشی ندارند. در آنها فقط مایعی ریخته شده که باعث ایجاد تعادل در بدن هستند. هرگاه خللی در آنها وارد آید انسان گیج می خورد و دیگر نمی تواند بر سر پا بایستد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3
