نخستین آسیاب بادی چه زمانی ساخته شد؟

آسیاب بادی ماشینی است که از باد نیرو می گیرد و با آن دانه ی غلات را آرد می کنند. با این دستگاه، تلمبه ی آب را نیز به حرکت درمی آورند.

در آسیاب، چرخ بادران دارای پره های بادگیر است.

پره ها بر محور میله ای نصب شده اند و چون باد می وزد، به حرکت درمی آیند و در نتیجه چرخ شروع به گردش می کند.

میله ی محور به سایر قسمتهای ماشین آسیاب وصل است که با انتقال نیروی حاصل از باد به آنها، آسیاب کار خود را انجام می دهد.

اصول فنی آسیاب بادی از عهد باستان شناخته شده بود، ولی طرز به کار بستن این اصول و استفاده ی عملی از آن در اروپا تا پیش از قرن دوازدهم میلادی همچنان ناشناخته بود.

پس، تنها در این دوران بود که آسیاب بادی در اروپا رایج شد، اما در ایران از قرن پنجم میلادی از آن برای آبرسانی استفاده می کردند.

کهن ترین آسیاب بادی، موسوم به تیرک یا آسیاب آلمانی، از یک تیرک عمودی درست شده بود که همه ی دستگاه‌ها را به حرکت درمی آورد.

گونه ی اصیل دیگر، آسیابی بود موسوم به برجک که هلندی ها ساخته بودند.

در این نوع آسیاب، چرخ بادران و میله ی محور را بر فراز برجک گردانی بر بام ساختمان نصب می کردند تا بتوانند چرخ را به هرسمتی که باد می وزد، بگردانند.

نیرویی که از این گونه آسیاب ها تولید می شد، بین 2 تا 8 اسب بخار در آسیابهای آلمانی و بین 6 تا 14 اسب بخار در آسیاب های هلندی بود.

البته نیمی از نیروی تولید شده در انتقال نیرو به قسمتهای دیگر آسیاب از بین می رفت؛ بنابراین می توان گفت آنها آسیاب های کارآرایی نبودند.

به هر حال این گونه آسیاب ها به گونه ی گسترده ای تا قرن هیجدهم که نیروی بخار کشف شد، مورد استفاده بود. در قرن هفدهم تنها در هلند هشت هزار آسیاب بادی کار می کرد.

آسیاب های بسیار کوچکتری که برای تلمبه زدن و کشیدن آب ساخته شده بود، در اواخر قرن نوزدهم در امریکا بسیار متداول بود.

این آسیاب ها برای تأمین آب مصرفی دام و انسان و نیز آبیاری کشتزارها مورد استفاده قرار می گرفت.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد دهم