اسفنج که به نام ابر حمام از مغازه ها می خرید برای نظافت در آشپزخانه نیز به کار می آید. ولی آن یک اسفنج واقعی نبوده، بلکه در کارخانه از مواد مصنوعی ساخته شده است. البته از لحاظ شکل و مورد استعمال، ابر حمام درست به یک اسفنج طبیعی می ماند.
اسفنج طبیعی از دریا به دست می آید، ولی ابر حمام را در آزمایشگاه های شیمی می سازند.
سالها کسی نمی دانست که اسفنج واقعا چیست. برخی آن را یک گیاه می پنداشتند تا سرانجام رابرت گرانت در سال 1825 ثابت کرد که اسفنج نوعی حیوان است.
این دانشمند بوسیله ی میکروسکوپ به دقت اسفنجی را در دریا زیر نظر گرفت. دید که آب پیوسته از برخی سوراخ هایش وارد شده، از سوراخهای دیگر خارج می گردد.
باز هم سالها گذشت و دانشمندان هنوز تشخیص نداده بودند که اسفنج چه نوع حیوانی است. برخی می گفتند از حیوانات تک یاخته ای بسیار ریزی درست شده که تعداد بسیاری از این تک یاختگان کنار هم جمع شده، زندگی می کنند.
اما اکنون که اسفنج ها را به خوبی شناخته ایم می دانیم که نوعی حیوانات آبزی هستند که به نام پُریفِرا، یعنی منفذ داران، خوانده می شوند. در جهان حیوانات، منفذ داران گروه بزرگی برای خود تشکیل داده اند.
با آنکه اسفنج از حیواناتی است که به لحاظ شیوه ی زندگی در پایین ترین سطح قرار گرفته اند، ولی باز می بینیم که ساختمان اندامش کاملا” پیچیده می باشد. لایه ی خارجی بافت زنده ای که اسفنج را احاطه کرده از سلول های پهن و پولک وار، درست شده است.
سلول هایی که دیواره ی کانال های اسفنج را می پوشانند هرگز با سلول های حیوانات دیگر شباهتی ندارند. زیرا که این سلولها استوانه ای شکل بوده هر کدام نیز به دریچه ی باریک و بلندی منتهی می شوند. این دریچه شلاق وار باز و بسته می شود و آب را در اندام اسفنج، تو و بیرون می کند.
بدین شیوه است که اسفنج، اکسیژن و میلیون ها حیوان ذره بینی را به همراه آب در بدن خود جذب می کند. پس این جاندار خوراکش را بدین گونه بدست آورده، در ضمن تفاله و مواد زائد را نیز با جریان آب از اندام خود خارج می سازد.
به دلیل وجود همین تفاله ها و مواد است که از اسفنج تازه بوی زننده ای به مشام ما می رسد. در ضمن همین بوی بد به درد خود اسفنج خیلی می خورد، زیرا دشمنانش دیگر هوس خوردن او را نمی کنند.
در میان اندام اسفنج توده ای روشن و ژله مانند وجود دارد که یاخته های سرگردانی را در بر گرفته است. گویا این یاخته های سرگردان در کار هضم غذا و جذب اکسیژن و دفع مواد زائد نقش دارند.
اسفنج ها فاقد گونه جنسیتی و فاقد اندام جنسی هستند.
اسفنج دارای اشکال بسیار گوناگون است. ولی بیشتر اسفنجها به گونه ای درخشان رنگ آمیزی شده اند. غواصان اسفنج را از ته دریا بیرون می آورند. با ارزشترین اسفنج آن است که در ژرفای دریا در نقطه ای که حدود 100 کیلومتر از ساحل نیز فاصله دارد، به دست می آید.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3