چه کسی اولین نقشه جغرافیایی را ترسیم کرد؟

آیا می دانید که چقدر دشوار است اگر بخواهید جای دقیق خیابانها و ساختمان های شهر خود را، بیان کنید؟ ولی اگر بخواهید بجای این کار، تصویری کلی یا نموداری از موقعیت مکانی آنها را تهیه کنید، قطعا ساده تر انجام خواهد گرفت.

هرگاه چنین کاری را بکنید شما یک نقشه ی جغرافیایی ترسیم کرده اید.

نخستین نقشه ای که ما از آن نشانی در دست داریم نقشه ای است که روی گل رس، رسم شده و سپس آنرا با آتش پخته اند.

این نقشه مربوط به پیش از 4000 سال پیش است و مصریان آنرا تهیه کرده بودند.

در روزگار باستان، زمینداران حدود زمین خود را نشانه گذاری می کردند.

پادشاهان نیز مرزهای کشور خویش را بر روی نقشه ای مشخص می کردند.

ولی با این همه، مشکل هنگامی پدید آمد که مردم خواستند جای قرار گرفتن نقاط دوردست را نیز بر روی نقشه ها تعیین کنند.

اشکال این کار در گرد بودن زمین نهفته بود.

به همین جهت اندازه گیری مسافتهای دور، بطور دقیق، برای مردم دشوار می نمود.

اخترشناسان کمک بزرگی به نقشه کشان کردند. چه مطالعات ایشان با اندازه و شکل زمین سر و کار داشت.

روزی مردی یونانی به نام اراتوستنز که در 276 سال از پیش میلاد به دنیا آمده بود، به تعیین مسافت ها در اطراف زمین پرداخت و نتیجه ی کارش هم بسیار نزدیک به حقیقت در آمد.

روش وی طوری بود که که محاسبه ی دقیق مسافتهای شمال به جنوب را برای نخستین بار فراهم می ساخت.

تقریبا در همان روزها بود که هیپارخوس پیشنهاد کرد که بیایند و یک نقشه ی جغرافیایی را با خطوطی از عرض و طول تقسیم بندی کنند. بدین طریق، خطهایی به نام«عرض جغرافیایی»  یا مدارها، و همچنین خطهایی به نام «طول جغرافیایی» یا نصف النهار ها پدید آمدند.

هیپارخوس می گفت هنگامی جای صحیح مدارها و نصف النهارها را پیدا می کنیم که در وضع کرات آسمانی، خوب مطالعه کرده باشیم.

این نظر را بطلمیوس نیز در قرن دوم میلادی، بکار برد و نقشه ای کشید که با خطوط طول و عرض جغرافیایی، با فواصل مساوی، تقسیم بندی شده است.

کتاب هندسه ی بطلمیوس تا پس از کشف امریکا نیز یک متن مستند به شمار می رفت.

براثر کشف های کلمبوس(کریستف کلمب) و دیگران، نقشه های جغرافیایی و دریایی، بسیار مورد توجه قرار گرفت.

نخستین مجموعه ی بزرگ نقشه ها را آبراهام ارتلیوس در 1570 در شهر «آنتورپ» منتشر کرد.

گراردوس مرکاتور مردی بود که پدر نقشه کشی مدرن شناخته شده. او نقشه ای ترسیم کرد که «خطوط منحنی» کره ی زمین را توانست با خطوط راست بر روی صفحه ی کاغذ نشان بدهد.

این نوع نقشه را «رسم در سطح» خوانده اند، زیرا که در آن، نقشه ی زمین بطور مسطح ترسیم یافته است.

در نخستین صفحه ی کتاب مرکاتور تصویری از اطلس که دیوی غول پیکر در افسانه های یونان است، به چشم می خورد. به همین علت است که اکنون مجموعه ی نقشه های جغرافیایی را به نام اطلس می خوانند.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 2