همان گونه که می دانید قلب نوعی تلمبه است. خون بوسیله ی آن در بدن جریان می یابد و زندگی را برای جاندار میسر می سازد.
اما چه تلمبه ی حیرت زایی! قلب در هر تپش تقریبا” صد سانتی متر مکعب خون را در بدن پخش می کند. روزانه حدود 10 هزار لیتر خون بوسیله ی این تلمبه در درون رگها هدایت می شود.
در مدت عمر متوسط یک انسان شاید 250 میلیون لیتر خون بوسیله ی قلب، تلمبه زده شود.
طول مدت هر تپش قلب انسان، کمی بیش از هشت دهم ثانیه است. بنابراین، قلب روزی صدهزار بار می تپد و در فاصله ی هر یک تپش به مدتی برابر زمان یک تپش، به استراحت می پردازد.
پس قلب روزانه حدود 6 ساعت آرامش دارد.
اینکه می گوییم «تپش» قلب، مقصودمان بسته و باز شدن آن است؛ یعنی انقباض و انبساط آن.
تلمبه ی قلب در حالت انقباض (بسته شدن) خون را بیرون می راند؛ اما در حالت انبساط (باز شدن) خون را به درون قلب می کشد. البته گمان نکنید که این کار به سادگی مثلا” باز و بسته شدن مچ دست صورت می گیرد. خیر؛ بلکه انقباض قلب به صورت نوعی موج از پایین قلب شروع شده، تا به بالای آن حرکت می کند.
اکنون باید دید عامل این تپش چیست؟
به سخن دیگر، چه چیز سبب ادامه ی تپیدن قلب است؟ آیا انقباض و انبساط آن یک عامل خارجی دارد، یا از درون خود قلب برمی آید؟
این مسأله یکی از جالب ترین پرسش ها در زیست شناسی است که در پاسخ آن هنوز بسی ابهام وجود دارد. با این وصف، اکنون برایتان آزمایشی را تعریف می کنم که از صدها سال پیش، دانشمندان با آن آشنا بوده اند.
فرض کنیم تخم مرغی را حدود 24 ساعت در ماشین جوجه کشی حرارت دهیم، حال اگر آن را بشکنیم و با ذره بین به درون آن بنگریم، خواهیم دید که سلول هایی که قرار است بعدا” قلب جوجه را تشکیل دهند، از هم اکنون می تپند. آری، این یاخته ها از هم اکنون که هنوز قلبی درست نشده است، تپش را آغاز کرده اند!
باز فرض کنید این سلول ها را برداریم و در یک مِدیوم _ یعنی «ماده ی کشت مخصوص» _ پرورش دهیم. خواهیم دید که قلب رشد می کند و سپس اگر آن را به شش قسمت برش دهیم، باز خواهیم دید که هر قسمت آن تا مدتی عمل «انقباض» را انجام می دهد.
دلیلش چیست؟ ما نمی دانیم، فقط این را می توانیم بگوییم که قلب دارای این ویژگی است که بطور خودکار می تواند عمل باز و بسته شدن را انجام دهد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 5
