طول و عرض جغرافیایی چیست؟

فرض کنید که شما در یک کشتی هستید که از اقیانوس می گذرد یا از بیابانی وسیع که هیچگونه علائمی در آن وجود ندارد عبور می کنید چگونه می توانید محل دقیق خود را توصیف کنید بطوری که هر کس در جهان بتواند شما را پیدا کند؟

برای این کار از طول و عرض جغرافیایی استفاده می شود و بدین وسیله هر نقطه ای را بر روی کره زمین می توان پیدا کرد.

اگر بخواهیم که محلی را از نظر موقعیت شمالی یا جنوبی آن تعیین کنیم به عرض جغرافیایی مراجعه می کنیم و خطی را که از وسط کره زمین به دور آن کشیده شده است، خط استوایی می نامیم. این خط، عرض جغرافیایی صفر دارد. همینطور که به طرف شمال خط استوا پیش می رویم، ما در عرض جغرافیایی شمالی قرار گرفته و چون به طرف جنوب می رویم در عرض جغرافیایی جنوبی هستیم.

حال تصور کنید خطوطی به فواصل منظمی در شمال و جنوب به موازات خط استوا در اطراف زمین کشیده شده اند، این خطوط را مدارات می گویند زیرا آنها علاوه اینکه با یکدیگر موازی هستند، با خط استوا نیز موازی می باشند. فاصله بین هر خط بر حسب میل اندازه گیری نمی شود بلکه برای این منظور درجه به کار می رود. هر درجه یک ،دویست و شصتم محیط دایره می باشد.

در هر 15 درجه، خط عرض جغرافیایی دیگری داریم. چون به قطب شمال می رسیم ما 90 درجه عرض جغرافیایی شمالی داشته و در قطب جنوب 90 درجه عرض جغرافیایی جنوبی داریم.

حال فرض کنید که می خواهیم فاصله خاور و باختر را اندازه بگیریم. خطوطی را که ما از آنها استفاده می کنیم، طول جغرافیایی می نامند. ولی نقطه شروع ما کجا باشد؟

از زمانهای پیش اینطور تصمیم گرفته شده که از خطی که از گرینویچ انگلستان می گذرد، بعنوان خط صفر طول جغرافیایی استفاده شود. خطوط جغرافیایی را نصف النهار می گویند و بنابراین خطی که از گرینویچ می گذرد نصف النهار اولیه است.

همانطور که بطرف شرق این خط پیش می رویم، در فاصله 15 درجه، طول جغرافیایی شرقی داریم و چون به طرف مغرب حرکت کنیم طول جغرافیایی غربی خواهیم داشت. برای اینکه اندازه گیری دقیق تری بدست آوریم هر درجه به 60 دقیقه و هر دقیقه به 60 ثانیه تقسیم شده است.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 1