وقتی که ماه در حین حرکت خود به دور زمین مستقیما” بین زمین و خورشید قرار می گیرد، بر روی زمین سایه می اندازد و کسوف صورت می گیرد.
کسوف فقط وقتی صورت می گیرد که ماه تازه طلوع کرده باشد، چه در آن هنگام ماه در این سوی زمین رو به طرف خورشید واقع شده است. در این صورت، چرا هر وقت ماه تازه طلوع می کند کسوف روی نمی دهد؟ دلیل آن این است که مدار ماه به دور زمین با گردش زمین به دور خورشید در یک خط مساوی نمی باشد. ماه در گردش 29 روزه ی خود به دور زمین گاهی اوقات در بالا و گاهی اوقات در زیر مدار زمین حرکت می نماید.
کسوف گاهی کلی، گاهی حلقه ای و گاهی ضلعی می باشد. اگر ماه کاملا” خورشید را بپوشاند، کسوف کامل صورت می گیرد. ولی ماه همیشه با یک فاصله نسبت به زمین قرار ندارد و اغلب از زمین خیلی فاصله باید داشته باشد، تا بتواند خورشید را کاملا” بپوشاند. در این هنگام وقتی کسوف روی دهد، ماه به صورت صفحه تیره ای در می آید که همه ی سطح خورشید را به استثنای حلقه ای در اطراف آن می پوشاند. این حلقه کوچک نور را آنولوس یا حلقه می نامند و کسوف را، کسوف حلقه ای می نامند. کسوف را وقتی ضلعی گویند که فقط یک قسمت از صفحه ماه میان خورشید و زمین واقع شود.
خسوف وقتی روی می دهد که ماه کامل باشد، چون در آن هنگام در پشت زمین نسبت به خورشید قرار دارد. وقتی ماه کاملا” در پشت زمین قرار گیرد، بتدریج از داخل یک سایه مخروطی شکل که به واسطه سایه ی زمین تشکیل شده است، عبور می کند و از نظر ناپدید می شود. در این هنگام خسوف کلی روی می دهد. خسوف ضلعی وقتی روی می دهد که فقط یک قسمت ماه وارد سایه شود.
در بعضی از سالها خسوف اصلا” روی نمی دهد. در سالهای دیگر، از یک تا سه خسوف واقع می گردد. در هر سال، حداقل بایستی دو کسوف وجود داشته باشد و تعداد آن ممکن است که به پنج بار برسد. در هر قسمت از سطح زمین، یک کسوف کامل 360 سال یک مرتبه قابل رؤیت خواهد بود.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 7
