چشم برقی یا الکترونیکی چیست؟
آیا تاکنون دیدهاید که بعضی از درهای ورودی، به چشم برقی مجهز گشته اند تا به مجرد عبور از برابر آن، به خودی خود باز شوند؟
باز آیا میدانید که شیوهای که در ساختن این چشم به کار رفته است همان است که بشر در ساختن تلویزیون، فیلمهای ناطق و حتی زنگهای دزدگیر به کار برده است؟
چشم برقی همان دستگاه نورابرق است که عامهی مردم نام چشم الکتریکی به آن دادهاند.
دستگاه نورابرق این معنا را میرساند که الکترونها به وسیلهی نور رها می شوند.
دانشمندان پس از آزمایشهای بسیاری سرانجام دریافتهاند که اگر نور بر پارهای از فلزها بتابد، الکترونهایی از آن رها میگردند. البته نحوهی رها شدن الکترونها بستگی به طول موج همان نور، دارد. مثلا نور قرمز نمیتواند به سرعت نور آبی، سبب رها شدن الکترونها گردد. نور فوق بنفش که نوری غیر قابل رؤیت است، از نورهای مرئی نیرومندتر میباشد.
از مجموع این اطلاعات و آزمایشها آمدند و دستگاه نورابرق را اختراع کردند.
اکنون بیایید با ساخت چشم برقی آشنا شوید:
نخست لولهای را برمی دارند و سطح داخلیش را با فلز حساسی آستر میکنند. درون این لوله باید خلاء و یا به مقدار ناچیزی گاز باشد. ضمنا فلزی را که برای آستر انتخاب میکنند در برابر نور حساسیت داشته باشد.برای این منظور پتاسیوم را به کار میبرند.
هنگامی که نور به درون لوله میتابد از پتاسیوم یا هر فلز حساس دیگری که در آن نهفته است، الکترونهایی رها میگردند. سپس نحوهی سیم پیچی باید طوری باشد که الکترونها بتوانند جریانی در مدار برق ایجاد کنند.
هنگامی که نور بطور کامل قطع شود، جریان برق هم قطع میگردد.
پس با تقویت چنین جریان برقی میتوان بسیاری از کارها را انجام داد. یعنی میتوان دستگاههای بسیاری را به گونه ای تنظیم کرد که با جریان برق شروع به انجام کارهایی بکنند.
چشم برقی نیز با استفاده از همین سیستم ساخته شده است. پس چشم برقی نیز کار خود را با تابش نور انجام میدهد.
اکنون فرض کنیم نوری که دائما بر یک دستگاه نورابرق میتابد، کار مخصوصی انجام میدهد، مثلا دری را بسته نگاه میدارد، یا میلهی گردانی را در مدخل ایستگاه راه آهن قفل میکند و مسافران نمیتوانند همینطوری از آن بگذرند. سپس با آمدن شخصی جلوی آن دربسته و یا نهادن بلیط مسافر در شکاف مخصوص، جریان برق قطع میگردد در نتیجه، قفل در و میله باز می شود و انسان براحتی از آنها عبور میکند.
پس میبینید که چگونه دستگاه نورابرق در ورودی ساختمانی را باز و بسته میکند.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد چهارم