شنیده ایم که می گویند کرم خاکی یکی از مفیدترین جانوران روی زمین است. زیرا به انسان فایده ی بسیار می رساند.
بر اثر فعالیت این کرم در زیر زمین، خاک برای پرورش گیاهان بسیار آماده می شود. مگر نه این است که زندگی بشر بستگی به رویش گیاهان دارد؟ پس ببینید که کرم خاکی تا چه حد به بشر خدمت کرده است.
کرم خاکی در زیر زمین حرکت می کند و این راه روی، خاکها را حسابی زیر و رو و از هم باز می کند. در یک هکتار زمین کشاورزی حدود 40 تن خاک را کرمها در عرض یک سال زیر و رو می کنند.
باز بر اثر راه روی کرم خاکی است که شیارهایی در خاک ایجاد می شود و بر اثر آن آب و هوا بهتر به ریشه ی گیاهان نفوذ می کند.
علاوه بر این، کرم خاکی مواد گیاهی و حیوانی فاسد شده در زیر زمین را می خورد و حتی باعث کاشتن تخم گیاهان هم می شود.
لابد می پرسید، چگونه کرم دانه می کارد؟ بسیار خوب، این به آن دلیل است که گاهی کرم برگی را همراه خود به زیر زمین می کشد که به آن برگ، دانه ی گیاه یا درختی چسبیده است. در این صورت، دانه به طور طبیعی در زیر خاک رشد می کند و به صورت گیاهی درمی آید.
فضله ی کرم آهک فراوان دربردارد و این خود باعث حاصلخیزی خاک می گردد. به اهمیت این موضوع روزی دانشمندان پی بردند که دیدند دشت نیل یکی از حاصلخیزترین زمینها است. چون علتش را جستجو کردند متوجه شدند که در هر هکتار از آن، حدود 250 تن فضله ی کرم موجود است. پس به برکت وجود کرم است که دشت نیل سالهای سال یکی از غنی ترین زمینهای کشاورزی جهان به شمار رفته است.
در خاک ایالات متحده ی امریکا نیز آنقدر کرم به وفور یافت می شود که اگر همه را وزن کنند بیش از ده برابر وزن جمعیت جهان، سنگینی خواهند داشت.
اندام کرم خاکی از دو لوله درست شده که یکی در درون دیگری قرار گرفته است. لوله ی اندرونی دستگاه گوارش کرم به شمار می آید. کرم به هنگام خوردن، گردنش را برمی افرازد تا مقداری خاک را که خوراکش است، بردارد. سپس به کمک عضله های حلقی، آن را به داخل لوله ی اندرونی خود می فرستد.
غذا بدین گونه وارد چینه دان کرم می شود و سپس به سنگدانش می رود. وجود ذرات ماسه او را کمک می کند تا خاک را خوب در درون خود آسیا و نرم کند. در مرحله ی بعد، غذا هضم می شود و فضولاتش هم از بدن کرم دفع می گردد.
کرم خاکی چشم ندارد، بلکه سطح بدنش را سلولهای حس بساوایی پوشانده اند. به وسیله ی همین حس است که کرم حتی نور را از تاریکی باز می شناسد.
تنفس کرم خاکی به وسیله ی پوست انجام می گیرد. محیط زندگیش خاک نرم و مرطوب است و فقط شب هنگام بیرون می آید.
در زمستان چنبره می زند و به خواب عمیقی فرو می رود.
اگر روزی کرمی را در سطح زمین بیابید بدانید که او برای جستجوی جایی مناسب تر و خوراکی بهتر بیرون آمده است. کرم خاکی هرگز در زیر نور آفتاب قادر به زندگی نخواهد بود.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3
