اختراع تلفن نیز سرگذشتی بس دراز دارد. شگفت نیست اگر روزی از این ماجرا فیلمی تهیه شود.
بسیار خوب، اکنون پیش از شرح داستان بجاست که اساس کار تلفن را بیان کنیم.
وقتی شما حرف می زنید، هوا تارهای صوتی شما را می لرزاند. این ارتعاش از روی مولکول های هوا، یکی پس از دیگری، عبور می کند. بدین وسیله صدا از دهان شما خارج شده، در فضا پخش می شود.
کار اصلی تلفن اینست که چون صدا از دهان شما خارج می شود با یک صفحه ی آلومینیومی برخورد می کند که در برابر دهان شما قرار گرفته. این صفحه درست مانند مولکول های هوا مرتعش می شود. یعنی براثر برخورد با صدای شما پس و پیش می رود و می لرزد.
ارتعاش صفحه آلومینیومی باعث ایجاد یک جریان متغیر و پرنوسان در خط تلفن می شود. آنگاه همین ارتعاش ها در صفحه ی آلومینیومی دیگری که در برابر گوش شنونده قرار گرفته، ایجاد نوسان می کنند و او حرف گوینده را می شنود. پس این درست مانند آن است که مولکول های هوا صدا را به گوش او رسانده باشد.
حال که با اساس کار تلفن آشنا شدید، برویم بر سر داستان اختراع تلفن و کسی که آن را اختراع کرد.
الکساندر گراهام بل مخترع تلفن است. وی در دوم ژوئن 1875 در شهر بوستُن مشغول انجام آزمایش هایی بود.
او می خواست ببیند که آیا می تواند چند پیام تلگرافی را در یک زمان بر روی خط مخابره کند. در انجام این آزمایش دستیارش تامِس واتسُن نیز شرکت داشت.
بِل در اتاق گیرنده نشسته بود و «واتسُن» در اتاق فرستنده.
واتسن به منظور ایجاد ارتعاش، بی آنکه دستوری از بل بگیرد، میله ای فلزی را از جای درآورد و صدای گنگی ایجاد کرد. بل ناگهان سراسیمه وارد اتاق شد و بر واتسن نهیب زد که چرا خودسرانه کار می کند. اما در این حال ناگهان متوجه چیزی شد که برایش شگفت آور بود.
او دید هنگامی که آن میله بر روی یک شیء مغناطیسی مرتعش می شود، جریانی ایجاد می کند که به وسیله ی سیم، قابل انتقال است. بر اثر همین جریان، میله ای که در اتاق خود بل بود، به ارتعاش درمی آمد و صدای مبهمی را ایجاد می کرد.
بر اثر این کشف، روز بعد نخستین دستگاه تلفن در جهان ساخته شد. با این دستگاه صداهایی از طبقه ی بالای ساختمان به پایین مخابره می گردید.
یک سال بعد، در روز دهم مارس، نخستین جمله ی کامل از دستگاه تلفن به گوش رسید. آن جمله این بود:
«آقای واتسن بیا اینجا، من با شما کار دارم»!
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 2