ماده ای را تصور کنید که برای زندگیتان بسیار ضروری است و با آنکه در همه جا به وفور دور و برتان را فرا گرفته و براحتی هم وارد بدنتان می شود، ولی باز باید به چنگ آید تا بدن بتواند آن را مصرف کند.
تقریبا چهار پنجم هوایی که استنشاق می کنیم، از نیتروژن (که نوعی گاز است و ازت هم خوانده می شود) ترکیب یافته است.
وقتی که این گاز با هوا وارد بدن می شود، بی آنکه تغییری یابد، با بازدم به خارج رانده می شود.
می پرسید اگر این طور است، پس چرا نیتروژن همراه هوا وارد بدن می شود؟
آری، این نیز دلیلی دارد و آن اینکه نیتروژن برای رقیق کردن اکسیژن هوا لازم است تا در هر بار تنفس، اکسیژن بیش از مقدار لازم وارد بدن نشود.
برای تشکیل پروتوپلاسم که ماده ی اصلی همه ی یاخته های زنده است، اکسیژن ضرورت دارد.
اما پروتئین ها که مواد عمده ی غذایی هستند، برپایه ی ترکیبات نیتروژن فراهم می آیند.
بنابراین بسیار مهم است که بتوانیم نیتروژن را برای مصرف بدن خود به دست آوریم.
برای این کار فرایندی هست که تبدیل نیتروژن خوانده می شود و بخش عمده ی این فرایند بوسیله ی باکتریها صورت می گیرد.
باکتری های تبدیل نیتروژن بر دو گونه اند:
یکی آنهایی که در ریشه ی گیاهان زیست می کنند، و دیگر باکتری هایی که به طور آزاد در خاک پراکنده اند.
این باکتریها چگونه نیتروژن را تبدیل می کنند؟
باکتری ها گاز نیتروژن را از هوا می گیرند و آن را به شکلی (یعنی نیترات) در می آورند که برای گیاهان قابل استفاده باشد. پروتئین ها نیز از ترکیب نیتروژن و اکسیژن که بوسیله ی باکتری ها صورت می گیرد، به وجود می آیند.
باکتری هایی که در ریشه ی گیاهان بسر می برند، فقط در گیاهانی مانند انواع لوبیا، شبدر، یونجه و نخود یافت می شوند. ولی چون آنها بیش از نیاز این گیاهان به تبدیل نیتروژن می پردازند، مقدار اضافی نیتروژن در ریشه ذخیره می شود.
با از بین رفتن گیاه و یا درو شدن آن، ذخیره ی نیتروژن به خاک انتقال می یابد.
اگر خاک منطقه برای مدتی دراز پیوسته مورد استفاده قرار گیرد و گیاهان همه درو شوند، دیگر نیتروژن به خاک باز نمی گردد و خاک قادر نخواهد بود محصول به بار آورد.
بدین جهت است که کشاورزان مجبورند کود مصرف کنند.
کودهایی می توانند جایگزین نیتروژن شوند که دارای شوره ی شیلی (نیترات سدیم)، سولفات آمونیوم و فضله ی پرندگان و حیوانات باشند.
امروزه تبدیل نیتروژن از راههای مصنوعی نیز انجام می گیرد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد دهم