تصور می شود که پیدایش و گسترش هیپنوتیزم مدرن، با دوران مسمر آغاز شده باشد، ولی شواهد متعددی وجود دارد که نشان می دهد، استفاده از هیپنوتیزم برای اهداف درمانی به اندازه ی تاریخ علم پزشکی سابقه دارد. به نظر می آید که بسیاری از پدیده های هیپنوتیزمی برای انسانهای قدیمی شناخته شده بوده است. از حدود 4 هزار سال پیش، هیپنوتیزم به صورتی واضح (اما با اسامی دیگر) در چین مورد استفاده قرار می گرفت. در متون بسیار قدیمی عبری نوشته شده که در آن دوران از حالتی شبیه به خواب یا خلسه برای پاسخگویی و کسب خبر از عالم غیب استفاده می کرده اند. دروئیدها، افراد مشکوک و مظنون را در شرایط «خواب» قرار می دادند تا بتوانند در این شرایط با برقرار کردن ارتباط کلامی با آنان، به اسرار و ناگفته های آنها دست یابند.
در حدود 4 قرن پیش از میلاد، برخی از فرقه های پوشیده و پر رمز و راز در یونان که مدعی داشتن کانالهای ارتباطی با عالم غیب بودند، در معابد خویش کاهنه یا بانوی کاهنی را در اختیار داشتند که این خانم به سرعت به خلسه های عمیق فرو می رفت و در آن شرایط به غیبگویی و آینده نگری می پرداخت. از این کاهن های خفته و همراه با تلقینات لفظی یا تشریفات پر ابهت دیگر، برای اهداف درمانی هم استفاده می کردند. از طریق رقصهای دراویش چرخنده، مصریان قدیمی، حالتی از خلسه و نشئه را به وجود می آوردند، که در جریان آن بی حسی هیپنوتیزمی هم حاصل می شد.
نوعی از هیپنوتیزم گروهی یا در حقیقت نوعی جنون و شیفتگی اجتماعی در سالهای پایانی قرون وسطی به نام رقص حاصل از گزش رطیل در اروپا پیدا شد و بسط پیدا کرد. هزاران نفر در شرایط رقص و پایکوبی جنون آسا آن قدر هیجان زدگی و انواع حرکات بدنی از جمله چرخش را نشان می دادند و در شرایط بی خیالی و شیدایی آن قدر فعالیت می کردند، تا از فرط فرسایش و تغییر حالت به زمین می افتادند و به عباراتی بیهوش می شدند.
هندوها، از گذشته های دور به شکلی از هیپنوتیزم غیرفعال و بی تحرک به نام «مدی تیشن» می پرداختند که در شرایط کنونی هم به عنوان قسمتی از اعمال یا تشریفات یوگا به استمرار فرهنگی و سنتی خود ادامه می دهد.
در کنار فرم سنتی و عارفانه «مدی تیشن» در یوگا، در شرایط کنونی مدی تیشن به عنوان یک روش آرام بخش و در کنار آن دعاوی فراوان درمانی و معنوی در کشورهای مختلف جهان طرفداران زیادی دارد که در نهایت یک تحقیقات 30 ساله ی دانشگاه هاروارد را به دنبال داشته است.
بسیاری از قبیله های سرخپوستی در آمریکا از ایجاد خلسه هم به عنوان وسیله ای برای پیشگویی و آینده نگری و هم برای اهداف درمانی در متن عرفان سرخپوستی استفاده می کردند.
برای کسانی که مایل هستند بیشتر در این حوزه به کندوکاو بپردازند، ویلیامز با شرح بیشتر و به صورت مستندتر به بررسی صورتهای متنوع هیپنوتیزم در انسانهای اولیه پرداخته است. البته در این راستا از هیپنوتیزم با بسیاری از نامهای گوناگون یاد شده است. نتیجه گیری پایان ما این است که از هزاران سال پیش _ هم در قبایل بدوی و هم در تمدنهایی که در این مدت شکل گرفتند _ هیپنوتیزم به عنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار می گرفته و تنها یکی دو قرن است که به شکل یک مضمون علمی مورد توجه قرار گرفته است.
منبع: کتاب روش های هیپنوتیزم درمانی – ترجمه: دکتر جمالیان
