برای اینکه مجسم شود که در اثنای کسوف چه اتفاقی می افتد، درباره سه کره آسمانی: زمین، خورشید و ماه فکر کنید. ماه اطراف زمین چرخیده و خورشید از وراء ماه به زمین می تابد. ولی گاهی، همانطوری که ماه اطراف زمین دور می زند مستقیما” از بین زمین و خورشید عبور می کند، و این وضع حرکت ماه، کسوف خورشید را پدید می آورد.
کسوف هنگامی رخ می دهد که ماه نو باشد. برای اینکه آنوقت ماه در طرف دیگر زمین در مقابل خورشید قرار می گیرد. حال چنانچه اگر مسیر ماه مستقیما” با مدار زمین در اطراف خورشید هم آهنگی و مطابقت داشته باشد، در هر ماه نو کسوف بوجود خواهد آمد. ولی در حرکت ماه بدور زمین که در حدود 5/29 روز طول می کشد، ماه گاهی در بالا و گاهی در زیر مسیر حرکت زمین قرار می گیرد.
ستاره شناسان می توانند دقیقا” وقوع کسوف را پیش بینی کرده و حتی ساعات و دقایقی را هم که طول خواهد کشید، معلوم نمایند. آنها حتی قادرند که از پیش درباره چگونگی کسوف که آیا کامل است یا خیر اظهار نظر کنند.
اگر ماه خورشید را بطور کامل بپوشاند، کسوف کامل است. ولی غالبا” فاصله ماه از کره زمین، دورتر از آن است که بتواند به خورشید کاملا” سایه افکند. پس هنگامی که کسوف یا خورشید گرفتگی صورت می گیرد، ماه چون قرص تاریکی بنظر می رسد که تمام خورشید را به استثنای حلقه ی باریک کنار آن پوشانده باشد.
این دایره باریک نور دور خورشید، حلقه نورانی خوانده می شود که کسوف کامل است. حال چنانچه فقط قسمتی از صفحه یا قرص ماه بین خورشید و زمین قرار گیرد یعنی روی قسمتی از خورشید سایه افکنده، این کسوف را ناقص می نامند.
در هر سال اقلا” باید دو مرتبه خورشید گرفتگی یا کسوف اتفاق بیفتد و ممکن است تا پنج مرتبه هم پیش آمد کند. در هر نقطه سطح زمین کسوف کامل خورشید فقط یک مرتبه در مدت تقریبی 360 سال قابل رؤیت خواهد بود، به همین علت است که ستاره شناسان به منظور ردیابی و مطالعه درباره یک کسوف کامل خورشید باید راه درازی را طی کنند.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 1
