چگونه کوه آتشفشان پدید می آید؟
در ماه فوریه سال 1943 در وسط یک مزرعه ذرت در مکزیکو، مردم شاهد وقوع یک اتفاق نادر و شگفت انگیز بودند. یک کوه آتشفشان در حال پیدایش بود!
در مدت سه ماه دهانه کوه مخروطی تشکیل داده بود که ارتفاعش در حدود 1000 پا بود. با آتش فشانی، این کوه آتشفشان نوظهور، دو شهر ویران گردیده و ناحیه وسیعی هم در اثر ریزش خاکستر و مواد آتشفشانی خسارت فراوان دید.
چه چیزی باعث پیدایش آتشفشان می گردد؟
هر قدر که شما در اعماق زمین پایین تر بروید، درجه حرارت بالاتر می رود. بطوریکه در عمق تقریبی 20 میلی، حرارت آنقدر زیاد است که برای ذوب کردن سنگها کافی است.
وقتیکه سنگ آب می شود، حجم آن گسترش پیدا کرده و نیاز به فضای بیشتری پیدا می کند. در بعضی از نواحی جهان، وقتی کوهها بالا می روند، فشار در زیر این سلسله کوههای صعود کننده کمتر گردیده و در نتیجه ممکن است که یک مخزنی طبیعی از سنگ مذاب مرکز زمینی در زیر آنها تشکیل شود.
این ماده مذاب از میان ترکها یا شکاف هایی که در اثر جابجا شدن و بالا رفتن کوه ایجاد شده اند به طرف بالا متمایل می گردد. بعد هنگامیکه فشار در داخل این مخزن زیرزمینی بیشتر از سقف سنگی بالای آن باشد، سقف مخزن ترکیده و مواد مذاب با فشار زیاد از دهانه کوه شروع به فوران کرده و عملا” یک کوه آتشفشان بوجود می آید.
در فوران کوه، مواد مایع گازدار پر حرارت یا مواد جامد به خارج پرتاب می گردند. این مواد در اطراف دهانه انباشته شده و خاکریز مخروطی شکلی را بوجود می آورند. دهانه آتشفشان عبارت از فرو رفتگی نوک مخروط بوده و مخروط مزبور نتیجه فعالیت کوه آتشفشان می باشد.
موادی که از کوه آتشفشان به بیرون پرتاب می شوند اکثرا” گازدار هستند ولی مقادیر زیادی گدازه یا توده گداخته و ذرات جامدی هم که شبیه خاکستر هستند نیز از دهانه آن خارج می گردند.
در حقیقت گدازه یا توده گداخته، همان سنگ مذاب است که از کوه آتشفشان بیرون می ریزد. هنگامی که این ماده ی مذاب به سطح زمین می رسد درجه حرارت و فشار آن کاهش یافته و یک تغییر فیزیکی و شیمیایی صورت گرفته و بر اثر این تغییر، سنگ مذاب به توده گداخته تبدیل می شود.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 1