چگونه زنبورهای عسل برای هم پیام می فرستند؟

چون یکی از زنبورهای کارگر گلی مناسب برای نوش برداری بیابد بی درنگ زنبورهای دیگر را خبر می کند.

حال ببینیم چگونه این زنبور برای دیگران پیام می فرستد؟ چگونه به یاران خود آدرس محل آن گل را می دهد تا آنها هم بروند و مثل او نوش برداری کنند؟

زنبور عسل به گونه ی بسیار جالبی زنبورهای دیگر را به محل گلی که یافته راهنمایی می کند و این خود یکی از شگفتی های جهان طبیعت به شمار می رود.

نخست این را بدانیم که زبان زنبور عسل، زبان غریزه است. یعنی هرگز آن را از کسی نیاموخته است. همینکه یک زنبور کارگر به سن رشد می رسد، خود به خود می تواند با این زبان حرف بزند.

زبان زنبورها زبان رقص و بوییدن است.

لابد از این سخن تعجب می کنید. بسیار خوب، اکنون توجه کنید تا برایتان بگوییم چگونه زنبور عسل به وسیله ی رقصیدن و بوییدن منظور خود را به زنبورهای دیگر می فهماند.

وقتی که زنبور عسل به نوش یا گرده ی گلی دست یافته و پس از مکیدن به کندو برگشته است، شروع به رقصیدن می کند. پیوسته به این سو و آن سو می پرد و حلقه های بسیار کوچکی با رقص خود در هوا نقش می زند.

از تماشای این رقص، زنبورهای دیگر به هیجان می آیند و آگاه می شوند که رفیقشان گل مناسبی را یافته است. آنگاه نزدیک آمده او را بو می کنند و از این بو کشیدن پی به همه چیز می برند. در آن لحظه زنبورها دقیقا” درک می کنند که باید به دنبال چه چیزی بروند.

اگر رقص زنبور خیلی شاد و پر هیجان باشد، نشان آن است که منبع سرشاری از گلهای خوب بدست آورده است. از این رو، تعداد بیشتری از زنبورها آماده ی پرواز می شوند.

پس می بینید چگونه زنبور عسل با یاران خود سخن می گوید. آنها حتی پی می برند که اکنون باید به سراغ نوش یا گرده ی کدام گل بروند. از بوییدن زنبور رقاص بقیه ی زنبورها نوع گل را هم می شناسند و باز از چگونگی رقص او به کمی یا زیادی آن هم پی می برند.

اما تمام اینها در مورد گلهایی است که از کندو بیش از صدمتر فاصله ندارد. ولی اگر گل در مسافتی دورتر قرار گرفته باشد، زنبور نحوه ی رقصیدن خود را عوض می کند. این بار به جای رقص حلقه وار، دو حلقه ی پیوسته یعنی شکل هشت انگلیسی را با رقصیدنش در فضا نقش می زند، در عین حال، گهگاه شکم یعنی پایین تنه ی خود را هم به این سو و آن سو حرکت می دهد.

از حرکت شکم زنبور، زنبورهای دیگر به مسافت و حتی جهت پرواز، پی خواهند برد. هرچه مسافت دورتر باشد، زنبور هشت های کمتری در فضا نقش می زند. برای مثال، اگر در هر دقیقه ای یازده بار هشت درست کند معنایش این است که گل در 3200 متری قرار دارد.

افزون بر این، زنبور رقاص خط رابط میان دو حلقه ی هشت را نیز به گونه ای ترسیم می کند که جهت پرواز را برای رسیدن به گل نشان می دهد. این خط در ارتباط با موقعیت خورشید در آسمان ترسیم می یابد و زنبورها با توجه به آن فورا” زاویه ی پرواز را به مقصد گل پیدا می کنند.

منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 3