همیشه نمیتوان اشیاء را همانگونه به حالت طبیعی خود، مورد استفاده قرار دهیم. بلکه گاهی مجبوریم که آنها را به گونهای تغییر دهیم تا برایمان قابل استفاده گردیده، یا بهتر و بیشتر به کارمان آیند.
این مطلب بویژه دربارهی فلزات بسیار مورد پیدا میکند. چه بسا که مجبوریم دو یا چند فلز را با هم ترکیب کنیم تا فلز دیگری که بیشتر قابل استفادهمان باشد، در اختیارمان قرار گیرد.
آلیاژ یعنی فلزی که از ترکیب دو یا چند فلز پدید آمده است. برای مثال، برنج آلیاژ و فلزی است که از ترکیب مس و روی بدست آمده است.
این دو فلز را گداخته و چنان بهم آمیختهاند که فلز دیگری به نام برنج بدست آمده است.
گاهی آلیاژ از ترکیب فلزی با یک غیر فلز به دست می آید. مانند فولاد که ترکیبی از آهن و کربن است.
اگر معنای لغوی واژهی آلیاژ را بخواهید باید برایتان بگویم که این لغت از یک واژهی فرانسوی قدیم گرفته شده و معنایش ترکیب کردن است.
همیشه به هنگام تهیهی یک آلیاژ، اتمهای مختلفی به هم میپیوندند. گاهی این پیوند و ترکیب بطور کامل صورت میگیرد، مانند آلیاژ برنج، و گاهی بطور قسمتی مانند آلیاژ فولاد.
گاهی برای ترکیب دو فلز نیازی به گداختن آنها نیست، و فقط حرارت کافی است تا عنصرشان به هم بپیوندند. تهیهی آلیاژ را بدین شیوه فلزگری گردی مینامند. زیرا فلزها بصورت گرد در هم آمیخته شده، پیش از حرارت دادن خوب آنها را در هم می فشرند.
غالبا به جای استفاده از فلزهای خالص، آلیاژها را برای مصرفهای ویژه برمیگزینند. معمولا برای گداختن آلیاژها به حرارت کمتری نیاز داریم تا گداختن فلزهای خالص.
لحیم آلیاژی است که از ترکیب قلع و سرب و یا از ترکیب قلع، مس و روی به دست آمده است و خیلی سریع و آسان ذوب میشود.
آلیاژها معمولا سختی و استقامت بیشتری دارند تا فلزهایی که آنها را پدید آوردهاند. مثلا وقتی که آهن را با کربن ترکیب کنیم فولاد بدست میآید و این فولاد به مراتب سختتر و محکمتر از آهن میباشد. سپس با افزودن فلز دیگری به نام کرم فولادمان یک فلز زنگ نزن میگردد.
اکنون برخی ازآلیاژهای معروف را برایتان برمیشمریم:
سکههای طلا و سکههای زینتی، آلیاژ طلا و مس هستند. زیرا طلای خالص به حدی نرم است که خیلی قابل استفاده نمیتواند باشد.
سکهی نقرهی انگلیسی از 5/92 درصد نقره و 5/7 درصد مس درست شده است.
نقرهای که برای پر کردن دندان به کار میرود از ترکیب جیوه، کادمیوم و مس است.
خلاصه آنکه، با ترکیب هر نوع فلزی با یک یا چند فلز دیگر میتوان نوعی آلیاژ تهیه کرد.
منبع: کتاب به من بگو چرا – جلد 4